De Wereldgezondheidsorganisatie bestempelt eenzaamheid als een moderne epidemie. Maar volgens dit baanbrekende onderzoek ligt een eenvoudige oplossing binnen handbereik.

De coronapandemie heeft een hard licht geworpen op iets wat velen liever negeerden: het ingrijpende effect van eenzaamheid op zowel onze mentale als fysieke gezondheid. Het is zo ernstig dat de Amerikaanse Surgeon General recent aangaf dat de impact van eenzaamheid op de levensverwachting vergelijkbaar is met het roken van 15 sigaretten per dag.

Uit een Harvard-rapport blijkt dat maar liefst 81% van de volwassenen die zich eenzaam voelt, ook last heeft van angst of depressie, tegenover 29% bij mensen die zich wél verbonden voelen.

Wereldwijd schat de WHO dat één op de vier ouderen met sociale isolatie kampt. Ook jongeren blijven niet buiten schot: tussen de 5 en 15% van de Nederlandse tieners geeft aan zich regelmatig eenzaam te voelen. Tegen deze achtergrond startte de Universiteit van Texas een opvallend onderzoek, gepubliceerd in JAMA. De prangende vraag: “Kunnen empathische telefoongesprekken, gevoerd door niet-professionals, eenzaamheid, depressie en angst bij kwetsbare ouderen echt terugdringen?”

Voor het onderzoek werd een gerandomiseerde trial opgezet met 240 oudere deelnemers die gedurende vier weken empathische telefoongesprekken ontvingen. De bellers waren gewone mensen, geen zorgprofessionals. Ongeveer de helft van de groep woonde alleen en iedereen had minimaal één chronische aandoening. Opvallend: deelnemers die de telefoontjes ontvingen, rapporteerden gemiddeld ruim 1 punt lager op een 7-puntsschaal voor eenzaamheid. Dat komt neer op 16% minder gevoelens van isolement. Daarnaast bleek dat het aantal ouderen met minimaal milde angstklachten daalde met 37%, en het aantal met milde depressie met 25%.

Het meest opvallende? Binnen elk gesprek was minder dan 10 minuten voldoende voor dit positieve effect. Langere of diepgaande gesprekken bleken niet nodig. Kortom: eenzaamheid is aantoonbaar een risicofactor voor tal van aandoeningen, maar met simpele ingrepen kan de schade beperkt worden.

Onderzoeksleider Maninder Kahlon zegt hierover: “Mensen voelen zich écht beter als er oprechte, regelmatige aandacht voor ze is, op hun eigen voorwaarden. In een tijd waarin geestelijke gezondheidszorg overbelast raakt, biedt deze aanpak een direct, schaalbaar alternatief. Het mooie is: je hoeft geen professional te zijn om het verschil te maken.”

Deze bevindingen sluiten aan bij groeiend bewijs dat onze mentale gezondheid enorm gebaat is bij kleine maar structurele initiatieven. Het gewone, oprechte contact van mens tot mens blijkt onverwacht krachtig – zeker in een digitaal tijdperk als het onze, waarin het risico op sociaal isolement groter lijkt dan ooit.

Praktische tips: zo maakt u verschil in de strijd tegen eenzaamheid

• Pak de telefoon, bel een opa, oma of buurman: 8 minuten per week kan al genoeg zijn.
• Maak gebruik van lokale initiatieven zoals “Samen Bellen” of “De Telefooncirkel” – in veel Nederlandse gemeenten gratis beschikbaar.
• Geef het goede voorbeeld – een korte, empathische check-in kan het verschil maken.

Dus waar wacht u op? In 2025 is contact belangrijker dan ooit. Die paar minuten bellen zijn een kleine moeite, maar maken voor iemand anders een wereld van verschil.