De afgelopen jaren maken we in Nederland de energietransitie van dichtbij mee, maar in Australië gebeurt er iets opvallends: de opkomst van zonne-energie heeft de productie van stroom uit steenkool met maar liefst 9% teruggebracht in slechts twee jaar. Toch blijft Australië wereldwijd aan de top staan als het gaat om broeikasgasemissies per hoofd van de bevolking uit steenkoolcentrales.

Foto: Albert Hyseni on Unsplash

Volgens recente cijfers van denktank Ember was Australië in 2023 opnieuw het land met de hoogste uitstoot van CO2 uit steenkoolverbranding per inwoner. Omgerekend zorgt een Australiër voor vier keer zoveel steenkoolemissies als een gemiddeld persoon wereldwijd. Dit plaatst het land hoog in het rijtje van de grootste vervuilers onder zowel G20- als OESO-landen. Het goede nieuws: door het “solar boom” zijn de cijfers lichtjes verbeterd, maar experts maken zich zorgen over het trage tempo van afbouw van steenkoolgebruik.

Waarom daalt het steenkoolgebruik eindelijk?

• Sterke groei van zonnepanelen bij huishoudens én op zonneparken
• Snelle uitbreiding van windenergie en opslag
• Stijgende kosten en ouderdom van steenkoolcentrales

Australië heeft van 2023 tot nu, 2025, 9% van haar elektriciteitsproductie naar hernieuwbare bronnen verplaatst, waarbij vooral zonne-energie domineert. Dit drukt op het aandeel van steenkool, maar betekent zeker niet dat fossiele energie al op zijn retour is.

Australië blijft een van de koplopers in steenkoolafhankelijkheid

In de OESO blijft Australië het op één na meest afhankelijke land van stroom uit steenkool. In 2023 kwam 48% van de Australische elektriciteit uit steenkoolcentrales. Alleen Polen blijft hierin koploper in deze club van geïndustrialiseerde landen.

“Door steenkool op deze schaal te blijven gebruiken, legt Australië een tijdbom onder de eigen natuur en economie. De enige duurzame weg uit de klimaatcrisis is een snel en krachtig afscheid van steenkool naar een toekomst met uitsluitend schone stroom. Ondanks de indrukwekkende groei van zonne-energie, is er in Australië nog een flinke weg te gaan,” zegt Dave Jones van denktank Ember.

Hoe ziet de toekomst eruit?

Volgens de internationale klimaatdoelen uit Parijs zou Australië – net als andere OESO-landen – voor 2030 moeten stoppen met steenkool. Maar het land heeft officieel nog geen einddatum genoemd. Prognoses van de nationale energiemarkt wijzen erop dat, zelfs zonder stevig beleid, het mogelijk is dat de laatste bruinkoolcentrale en meer dan tweederde van de zwarte steenkoolcentrales al rond 2032 sluiten.

De toegenomen druk van bedrijven en investeerders om te stoppen met fossiel, en het feit dat nieuwe investeringen in oude infrastructuren niet aantrekkelijk meer zijn, versnellen deze ontwikkeling. Steeds meer grote Australische bedrijven doen fossiele energie in de ban, een trend die Amsterdamse bedrijven en Nederlandse investeerders met interesse volgen.

Wat kunnen wij hiervan leren?

• De energietransitie kan snel gaan met de juiste prikkels en druk vanuit de markt.
• Maar zelfs bij een zonnerevolutie blijven fossiele brandstoffen hardnekkig, tenzij beleid en investeringen dat proces ondersteunen.
• Voor Nederland kan het Australische voorbeeld dienen als bijsluiter: snelle daling van emissies vraagt daadkracht én visie – én het lef om afscheid te nemen van oude industrie.

Hopelijk helpt de Australische ervaring om beleid bij ons verder aan te scherpen. Want laten we eerlijk zijn: de weg naar een schoner, duurzamer energiesysteem vraagt niet alleen technologie, maar vooral doorzettingsvermogen en samenwerking – lokaal én internationaal.