In 2024 trok IJsland wereldwijd aandacht met de lancering van “Orca”—’s werelds grootste installatie voor het direct afvangen van CO2 uit de lucht. Maar helaas blijken de barre arctische omstandigheden een flinke uitdaging. Machines vriezen letterlijk vast en dit zet vraagtekens bij de planning én de grotere ambities van het project.
Hoe werkt zo’n CO2-stofzuiger eigenlijk?
Orca bestaat uit acht enorme containers, uitgerust met krachtige ventilatoren en geavanceerde filters. Hiermee worden jaarlijks tot 4.000 ton CO2 uit de lucht “gezogen”. Vervolgens wordt de afgevangen CO2 met water vermengd en diep de IJslandse bodem in gepompt. Daar reageert het met basalt en verandert binnen enkele jaren in steen. Een slimme techniek, die bekend staat als Direct Air Capture (DAC).
Koude spelbreker: de kracht én kwetsbaarheid van innovatie
De poolkou blijkt hardnekkiger dan verwacht. De gevoelstemperaturen dalen regelmatig tot ver onder het vriespunt. En hoewel je aan de moderne uitstraling niet zou verwachten dat deze hightech installaties snel bezwijken, melden de Zwitserse ontwikkelaars van Climeworks regelmatig mechanische problemen. Cruciale onderdelen begeven het in de kou, waardoor de CO2-opvang achterblijft op schema.
Toch vooruit: grotere doelen en lokale energie
Ondanks technische haperingen blijft Climeworks ambitieus. Het doel is om in 2030 meer dan een miljoen ton CO2 per jaar vast te leggen. Hiervoor zijn er onlangs samenwerkingen gesloten met investeerders uit heel Europa én lokale partners op IJsland. Daarbij werkt het bedrijf aan nieuwe technologieën die bestand zijn tegen het beruchte IJslandse weer. Opvallend: alle energie voor Orca komt van de nabijgelegen geothermische centrale Hellisheiði, zodat het project zelf niet voor extra CO2-uitstoot zorgt.
- Praktisch: De technologie draait nu vooral op innovatiegeld. Of deze schaalbaar is voor andere Europese locaties (denk aan Groningen of Limburg), blijft de komende jaren een belangrijke vraag.
- Interessant feit: De CO2 wordt in het IJslandse basalt daadwerkelijk steen, een proces dat elders in Europa veel moeilijker zou zijn.
Wat betekent dit voor Nederland?
Voor wie de energietransitie in Nederland volgt, zijn deze ontwikkelingen op IJsland meer dan nieuws uit de verte. Grote vraag: kan deze technologie in de toekomst worden ingezet rond Eemshaven of bij Tata Steel? Lokale omstandigheden verschillen echter behoorlijk: ons klimaat is milder, maar geschikte ondergrond ontbreekt vaak. Toch opent de ervaring in IJsland de deur naar doorbraken op het gebied van negatieve emissies. En wie weet: misschien profiteren bedrijven als Gasunie of Shell binnenkort van zulke lessen.
Mijn advies als redacteur en inwoner van de Lage Landen
Blijf deze technologie volgen. De kinderziektes zijn nu pijnlijk zichtbaar, maar dat hoort bij grote innovatie. Voor wie zich graag verdiept: bezoek eens de officiële website van Climeworks of overweeg een korte trip naar IJsland — een bestemming die trouwens steeds populairder wordt bij Nederlandse reizigers.
De strijd tegen klimaatverandering vraagt om lef en volharding. Orca toont vooral aan: zelfs de meest vooruitstrevende ideeën moeten zich bewijzen in de praktijk. Het is een kwestie van leren en aanpassen, net als het Nederlandse weer.
