De kolencentrale Prunéřov II, een bekende naam in de regio Ústecký, vraagt om een uitzonderingspositie voor de normen op het gebied van kwik en fijnstof – en wel liefst voor nog eens acht jaar. Volgens milieuorganisaties als Greenpeace en Hnutí DUHA is dat onlogisch: de centrale zou sowieso veel eerder moeten sluiten.

Kolencentrale Prunéřov II, bron: ČEZ, 2025

Waarom vraagt ČEZ om een nieuwe uitzondering?

Als u het nieuws rond de energievoorziening in Tsjechië volgt, komt deze naam u vast bekend voor: ČEZ, het energiebedrijf met enorme invloed in de regio. Zij willen volgens hun aanvraag de uitzondering verlengen tot maximaal 2030. Daar komt bij dat Prunéřov II eerder al een kortdurende uitzondering kreeg op de kwiklimiet. De nieuwe uitzondering zou niet alleen langer gelden, maar bovendien ook hogere uitstootwaarden mogelijk maken.

Volgens onder meer Greenpeace betekent dit in de praktijk dat de centrale tot bijna 17 microgram kwik per kubieke meter mag uitstoten, terwijl normale limieten op 1 tot 7 microgram liggen. Op dit moment zijn er voor verschillende onderdelen van de centrale tijdelijke vergunningen die volgend jaar aflopen.

Wat zeggen critici? “2030 is onverantwoord laat”

De juridische experts bij Frank Bold wijzen erop dat een uitzondering voor zo’n lange periode – tot 2030 – buiten de lijntjes kleurt van wat wettelijk toegestaan is; maximaal acht jaar is volgens hen de norm. En zelfs dán moet er gezorgd worden voor bescherming van het milieu en de volksgezondheid.

“Het verlenen van een uitzondering tot 2030 gaat in tegen de geldende wetgeving én het principe van maximale milieubescherming. Als er tot 2030 geen serieuze stappen worden gezet om de impact van deze uitzondering te beperken, voldoet ČEZ niet aan de wettelijke eisen.”


– Eliška Beranová, juridisch expert Frank Bold

ČEZ heeft al laten weten dat de kolencentrale definitief dichtgaat zodra de nieuwe uitzondering is afgelopen. Maar volgens milieuorganisaties is 2030 simpelweg te laat. Ze willen via het bestuursrecht proces afdwingen dat de centrale eerder sluit – bij voorkeur al in 2027.

Investeren in oude centrales: heeft het nog nut?

Het publieke debat in Nederland kent hetzelfde dilemma rond oude kolencentrales, zoals we zien bij Vattenfall in de Eemshaven: investeren in oude vervuilende installaties biedt weinig toekomstperspectief. Steeds meer experts vinden dat het logischer is om te investeren in duurzame alternatieven in plaats van in oude, vervuilende centrales. Ook in Tsjechië klinkt deze boodschap duidelijk:

“Steeds meer exploitanten begrijpen dat eindeloos investeren in oude kolencentrales geen slimme optie meer is. In plaats van het aanvragen van steeds nieuwe uitzonderingen zou ČEZ zich moeten richten op het gefaseerd sluiten van de blokken. Ideaal gezien zou de hele centrale uiterlijk in april 2024 moeten sluiten. Uitstel tot 2030 vinden wij onverdedigbaar.”

– Lukáš Hrábek, woordvoerder Greenpeace

Hoe past dit in de Nederlandse context?

We merken ook in Nederland een groeiend debat over de toekomst van energie uit fossiele bronnen. In Limburg en Groningen zijn gesprekken gaande over het sluiten van centrales en het versneld opzetten van schone energie, van zonneparken tot waterstofprojecten. Het voorbeeld uit Tsjechië laat zien hoe ingewikkeld die transitie in de praktijk kan zijn.

Wat betekent dit voor de energietransitie in Europa?

• De discussie raakt direct aan EU-brede normen rondom klimaat, gezondheid en duurzame energie.
• Veel landen staan onder druk om oude infrastructuur versneld uit te faseren.
• Bewegingen als Greenpeace laten zien hoe maatschappelijke druk invloed kan hebben op bedrijfsvoering en wetgeving.

Praktische inzichten voor professionals

• Volg lokale besluitvorming: uitspraken van gemeenten of provincies kunnen het verschil maken.
• Investeer in schone alternatieven – subsidies vanuit de overheid zijn in 2025 nog altijd beschikbaar voor ondernemers.
• Let op: de Europese Unie zal in 2026 de regels voor uitstootnormen verder aanscherpen.

Conclusie

Het verlengen van uitzonderingen voor verouderde kolencentrales raakt niet alleen de directe omgeving van Prunéřov II of de regio Ústecký, maar heeft gevolgen voor de hele Europese energiemarkt. Blijvend vasthouden aan kolen vertraagt de broodnodige energietransitie. De komende maanden zullen cruciaal zijn voor iedereen die betrokken is bij schone energie – laten we hopen dat gezond verstand en duurzame keuzes de boventoon voeren.