De meeste Nederlanders denken bij steenkool meteen aan vervuilende energie – dichte rook, ouderwetse kolencentrales, grijze luchten. Het voelt als iets uit het verleden. Toch verschijnt steenkool nu verrassend genoeg weer op de radar, en wel als potentiële bron van schone energie. Australische onderzoekers geloven dat een slimme, moderne techniek ervoor kan zorgen dat steenkool straks niet langer een ‘klimaatboosdoener’ is. Wat zit hierachter, en wat betekent dit voor de toekomst van duurzame energie, ook in Nederland?

Steenkool: nu nog allesbehalve groen. Bron: Dominik Vanyi / Unsplash

Nieuwe technieken geven steenkool een tweede kans

Steenkool is allesbehalve populair in het streven naar klimaatneutraliteit. Toch komt uit Australië verrassend nieuws: dankzij het zogenoemde Allam-Fetvedt-cyclus kunnen we uit steenkool energie én waterstof winnen, letterlijk zonder extra CO2-uitstoot. De sleutelfactor? Alle uitgestoten CO2 wordt direct opgevangen en onder de grond opgeslagen. Dit sluit perfect aan op de strengere Europese klimaatdoelen voor 2030 en de toenemende waterstofbehoefte in bijvoorbeeld de Rotterdamse haven.

• Allam-cyclus: Verbrandt steenkool met behulp van CO2 (in plaats van stoom), drijft zo een gasturbine aan en vangt de vrijgekomen CO2 vrijwel volledig op.
• Waterstofproductie: Tijdens het proces ontstaat waterstof, dat direct gebruikt of geëxporteerd kan worden.
• Permanente opslag: De opgevangen CO2 wordt ondergronds opgeslagen – geen uitstoot meer in de lucht.

Volgens het Australische Low Emission Technology Australia (LETA) zou deze aanpak het land niet alleen een positie als grote waterstofexporteur opleveren, maar ook fors bijdragen aan het halen van de klimaatdoelstellingen. En dat voor een relatief lage prijs – minder dan 2 dollar (omgerekend zo’n €1,80) per kilo waterstof!

Hoe reëel is CO2-opslag eigenlijk?

CO2 permanent opslaan klinkt wellicht futuristisch, maar er wordt al volop mee geëxperimenteerd – ook in Nederland. Zo draait in de Rotterdamse Botlek het Porthos-project: bedrijven pompen hun rest-CO2 via pijpleidingen naar oude gasvelden onder de Noordzee. Vergelijkbare initiatieven zijn in aantocht, bijvoorbeeld in Groningen en Drenthe.

Waar vroeger vooral over opslag werd gediscussieerd, wordt nu stap voor stap duidelijk dat het technisch én financieel haalbaar is. Belangrijk blijft natuurlijk maatschappelijk draagvlak – een onderwerp dat in Nederlandse gemeenten nog vaak zorgt voor verhitte debatten.

Australië: steenkoolland zoekt nieuw imago

Voor Australië staat veel op het spel: het land behoort tot de top 10 van steenkoolproducenten wereldwijd, en export levert miljarden op. “Deze haalbaarheidsstudie stimuleert ons om volop in te zetten op schone technologie en energiezekerheid voor de toekomst,” aldus Mark McCallum van LETA tegen Australian Mining.

Mochten de Australische plannen slagen, dan kunnen ook andere ‘steenkoollanden’ als Duitsland en Polen ervan leren. En wie weet: wellicht wordt het in Nederland zelfs relevant, nu we met de energietransitie zoeken naar alle mogelijke manieren om industrie en logistiek te verduurzamen.

Wat betekent dit voor Nederland?

• De Rotterdamse haven zet volop in op waterstof – betaalbare productie uit steenkoolreststromen zou de energiemix diverser maken.
• CO2-opslag is dichterbij dan ooit; het Porthos-project kan hierin een voorbeeldrol vervullen.
• Kennis uit Australië kan helpen om onze eigen transitie slimmer en sneller te maken.

De toekomst? Steenkool als groene energiebron lijkt in 2025 misschien nog een verrassend idee, maar de technologie staat niet stil. Met de juiste innovaties en scherpe regelgeving wordt zelfs een ‘oude vervuiler’ als steenkool een pionier in de nieuwe, schone energie-economie.