Wist u dat niet alleen verkeer en industrie een rol spelen bij luchtvervuiling in onze steden? In de warme Nederlandse zomers blijkt asfalt zelf een stille, maar serieuze vervuiler te zijn. Onder invloed van hitte gaan asfaltwegen namelijk aerosolen uitstoten die onze gezondheid direct in gevaar kunnen brengen.

Waarom asfalt een probleem wordt bij zomerse hitte

Recent onderzoek van Yale University uit de Verenigde Staten wijst uit: stedelijke gebieden met veel asfalt—dus ook onze Nederlandse binnensteden, parkeervakken en snelwegen als de A10 of ring Utrecht—zien een sterke toename van luchtvervuiling tijdens warme periodes. Wanneer asfalt oppervlakken worden blootgesteld aan temperaturen vanaf 60°C (iets wat we hier op tropische julidagen ook regelmatig meten), stijgt de uitstoot van zogenaamde secundaire organische aerosolen snel.

Wat zijn deze aerosolen en waarom zijn ze schadelijk?

• Secundaire organische aerosolen bestaan grotendeels uit de beroemde fijnstofdeeltjes PM 2.5 – kleiner dan 2,5 micrometer.
• Deze deeltjes komen diep in uw longen terecht en kunnen zelfs uw bloedbaan bereiken.
• Ze dragen vaak een flinke dosis giftige stoffen met zich mee, wat tot serieuze gezondheidsproblemen kan leiden—van luchtwegklachten tot hartaandoeningen.

300% meer uitstoot op gewone zomerdagen

Uit het onderzoek blijkt dat de uitstoot van deze deeltjes door asfalt bij 60 graden Celsius wel drie keer hoger kan zijn dan bij lagere temperaturen! En aangezien Nederlandse asfaltlagen op drukke dagen gemakkelijk zulke temperaturen aantikken (denken we aan het asfalt op de A2 op een middag in augustus), vormt dit voor inwoners en voorbijgangers een onzichtbaar maar reëel risico.

Niet alleen wegen: daken dragen ook bij

Opvallend is dat niet alleen wegen, maar ook asfaltdaken—denk aan scholen, flats en bedrijfspanden in Amsterdam-Zuidoost of Rotterdam-Feijenoord—tot 20% van het totaaloppervlak vormen en zo nog meer schadelijke stoffen aan de lucht toevoegen tijdens warme dagen.

Verschuivende bronnen van luchtvervuiling

Goed nieuws is er ook: strenger toezicht en modernisering zorgen ervoor dat verkeersemissies afnemen in Nederland. Elektrische auto’s van merken zoals Lightyear en DAF Trucks zetten inmiddels de toon. Maar juist daardoor verschuift de bron van fijnstof: slijtage van banden, remmen en nu dus ook asfalt worden de nieuwe boosdoeners in onze lucht.

Bovenal: deze vormen van vervuiling zijn niet gereguleerd, in tegenstelling tot uitlaatgassen. Er is dus nog nauwelijks wetgeving of controle op wat ons asfalt en stadse platte daken precies uitstoten bij zomerse hittegolven.

Wat kunt u zelf doen?

• Blijf op hete zomerdagen zoveel mogelijk weg bij drukke, met asfalt omringde wegen—zeker tussen 13 en 17 uur.
• Denk bij het (ver)bouwen aan alternatieve, koelere materialen voor daken of opritten: lichte tegels, grasgrid of zelfs waterdoorlatende klinkers (veelgebruikte keuze in vernieuwende gemeenten als Rotterdam en Utrecht).
• Richt je tuin of binnenplaats slim in: meer groen koelt de zaak af en helpt schadelijke stoffen af te vangen.

Een schone lucht vraagt om nieuwe keuzes

Luchtvervuiling is niet altijd waarneembaar, maar raakt iedereen. Zeker in dichtbevolkte regio’s als de Randstad is het goed om stil te staan bij onverwachte bronnen als het asfalt onder onze voeten. Met het juiste stadsbeleid—en slimme keuzes van bewoners—kunnen we samen de lucht schoner maken, zelfs tijdens die typische Hollandse hittegolven.