ChatGPT, Gemini, Claude – de namen vliegen ons de laatste maanden om de oren. De mogelijkheden van kunstmatige intelligentie breiden zich in razend tempo uit. Tegelijk groeit de hoeveelheid stroom die datacenters nodig hebben om al die slimme taalmodellen draaiende te houden. Niet gek dus dat het debat over AI en energie steeds heftiger wordt. Toch is er volgens de Internationale Energieagentschap (IEA) geen reden voor onrust; in veel gevallen kan AI juist helpen energie te besparen.
Meer datacenters, meer energie – hoe ver gaat dit?
Volgens recente rapporten van het IEA zal het elektriciteitsverbruik van datacenters de komende jaren kunnen verviervoudigen. De belangrijkste reden? De groeiende behoefte aan rekenkracht voor kunstmatige intelligentie. Alleen al in de Verenigde Staten zal AI tegen 2030 meer elektriciteit opslokken dan de gehele chemie-, staal- en cementindustrie bij elkaar. Toch denkt de IEA dat de klimaateffecten niet direct catastrofaal hoeven te zijn.
Tweestrijd: risico of kans voor het klimaat?
Volgens Fatih Birol, directeur van de IEA, leeft er veel onzekerheid over de rol van AI in de energietransitie. “AI is misschien wel hét onderwerp van nu in de energiesector, maar marktleiders en beleidsmakers missen nog steeds heldere inzichten in de impact,” zegt Birol. “De wereldwijde vraag naar stroom vanuit datacenters zal in de komende vijf jaar meer dan verdubbelen. Tegen 2030 zullen datacenters net zoveel elektriciteit verbruiken als heel Japan nu gebruikt. In Amerika zullen datacenters verantwoordelijk zijn voor ongeveer de helft van de toename in stroomvraag; in Japan zelfs meer dan de helft en in Maleisië ruim twintig procent.”
AI als bespaarder: energiezuinige oplossingen
Hoewel het energieverbruik stijgt, kan kunstmatige intelligentie ook juist helpen besparen. Denk aan slimmere energiesturing in huizen en bedrijven, of aan het ontwerpen van efficiëntere stroomnetten. Dankzij AI kan er meer worden gehaald uit duurzame bronnen (zoals wind en zonne-energie) – een flinke stap richting minder fossiel.
- AI-modellen voorspellen het energieverbruik en passen de vraag dynamisch aan.
- Slimme netwerken verminderen verspilling en piekbelasting.
- Bedrijven optimaliseren industriële processen en besparen zo energie op grote schaal.
Elektrische auto’s: minder verbruik dankzij AI
AI is inmiddels ook niet meer weg te denken uit onze mobiliteit. Moderne elektrische auto’s gebruiken algoritmes om verkeersstromen te analyseren en routes te optimaliseren. Hierdoor kunnen ze het stroomverbruik verlagen en files verminderen. Minder tijd op de weg betekent simpelweg minder energie uitgeven – en dat merkt u direct op uw maandelijkse energierekening.
Hoe AI datacenters zelf efficiënter maakt
Het lijkt bijna ironisch: de AI die voor extra stroomvraag zorgt, helpt datacenters ook om slimmer en zuiniger te draaien. Geavanceerde systemen verdelen het werk automatisch over servers die het beste kunnen bijdragen, wat verspilling minimaliseert en warmteproductie beperkt.
Datacenters in Nederland: de cijfers
Volgens recente gegevens van Statista blijft het aantal datacenters jaar na jaar groeien. In de VS alleen waren er in maart 2024 nog 5.381 datacenters; nu staat de teller al op 5.426. In één jaar tijd openden dus 45 datacenters de deuren. We zien een vergelijkbare trend in de regio Amsterdam en Groningen, waar Equinix, NorthC en andere grote namen fors investeren in nieuwe faciliteiten.
Blik op de toekomst: balans tussen groei en duurzaamheid
De les uit deze cijfers? De uitdaging is groot, maar er zijn net zoveel kansen als risico’s. Nederland blijft vooroplopen als digitale toegangspoort van Europa, maar de roep om groene oplossingen klinkt steeds luider. Door te investeren in duurzame energie en AI slim toe te passen, kunnen we de groei van datacenters en de strijd tegen klimaatverandering hand in hand laten gaan.
