Het Tsjechische Ministerie van Milieu heeft officieel erkend dat staatsbedrijf Lesy ČR onrechtmatig honderden bomen heeft gekapt in de zeldzame beukenbossen nabij Litvínov. De uiteindelijke boete van 40.000 kronen is volgens Greenpeace schromelijk laag als je kijkt naar de schade en de waarde van het hout.

In beschermd natuurgebied verdwenen illegaal meer dan vierhonderd bomen; milieu-activisten vinden dat de sanctie totaal niet afschrikt (stockfoto).

Foto: Unsplash

Wat is er precies gebeurd? Eind 2021 heeft Lesy ČR, ondanks het ontbreken van de vereiste provinciale vergunning, grootschalig gekapt in het bosgebied bij Litvínov. Dit terwijl het gebied al sinds 2017 onderdeel uitmaakt van een voorstel voor natuurlijk erfgoed, het Pekelské údolí. Aanvankelijk legde de Tsjechische milieu-inspectie ČIŽP een boete op van 100.000 kronen, maar het ministerie halveerde dat bedrag na bezwaar van het bedrijf. De procedure moest zelfs deels worden overgedaan vanwege formele fouten.

Waarom is deze boete volgens milieuorganisaties zo’n belabberd signaal?

Volgens Greenpeace en andere groene organisaties wakkert een lage sanctie het risico op herhaling alleen maar aan. “We waarschuwden vanaf het begin al dat Lesy ČR de wet overtrad. Het ministerie bevestigde dat nu eindelijk, maar het proces sleept zich jaren voort en het uiteindelijke bedrag is ronduit beschamend,” zegt Lukáš Hrábek, woordvoerder bij Greenpeace Tsjechië. “Bovendien omvat deze boete zelfs nog andere overtredingen in de regio Jeseníky.”

• De waarde van het gekapte hout is vele malen hoger dan de boete.
• De illegale kap vond plaats in een Natura 2000-gebied, Europees beschermd natuurgebied.
• De sanctie stuurt nauwelijks een signaal af richting andere boseigenaren.

Hoe gaan Lesy ČR en de overheid nu verder?

In 2024 presenteerde Lesy ČR ambitieuze plannen om op langere termijn beukenbossen in het oostelijke Erzgebergte (Krušnohoří) beter te beschermen. Zo staan er zogeheten beoogde ‘kernzones’ gepland van in totaal 1250 hectare. Deze zones worden over de komende 20 jaar gefaseerd uitgeroepen tot ‘untouched forest’, waar kap niet meer is toegestaan.

Toch is dat toekomstmuziek. Greenpeace wijst erop dat Lesy ČR inmiddels heeft geprobeerd om vóórdat het gebied officieel bescherming geniet, nog eens 15.000 bomen te kappen. De provincie Ústí heeft deze aanvraag inmiddels twee keer afgewezen, maar Lesy ČR is in beroep gegaan.

Het is een bekend patroon: eerst kappen, dan discussiëren over herstel. Volgens Nederlandse bosdeskundigen, zoals prof. dr. J. van Tilburg (Universiteit Wageningen), speelt een vergelijkbaar probleem in delen van de Veluwe en Zuid-Limburg: “Zonder harde sancties blijven overtredingen aantrekkelijk.”

Wat betekent dit voor bescherming van bossen in Nederland?

Deze Tsjechische zaak is geen uitzondering. Ook in Nederland staan bijzondere oude bossen en Natura 2000-gebieden onder druk. Boetes blijken vaak een fractie van de winst uit de houtverkoop, waardoor overtredingen aantrekkelijk blijven. Gelukkig is er ook goed nieuws: steeds meer gemeenten stellen lokaal strengere regels in. Amsterdam en Gelderland monitoren actief met drones en boordsensoren, en lokale milieugroepen stellen incidenten nadrukkelijk aan de kaak.

Praktische tips voor natuurliefhebbers in Nederland

• Meld verdachte kap of verstoringen – Gebruik daarvoor de RVO-meldpunt Natuur of direct bij uw gemeente.
• Word lid van lokale natuurorganisaties zoals Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer, die toezicht houden op kwetsbare gebieden.
• Bezoek en steun lokale bosprojecten; in regio Arnhem-Nijmegen en Noord-Brabant zijn de afgelopen jaren prachtige ‘nieuwe’ oude bossen hersteld.

Wilt u zelf in actie komen? Leg contact met lokale actiegroepen, deel verdachte gevallen met buren of via sociale media, en blijf op de hoogte van consultaties over bosbeheer in uw omgeving. Want alleen samen kunnen we unieke natuur beschermen, zowel in Tsjechië als dicht bij huis.