Iedereen kent het wel: de rekening komt, je haalt je pinpas tevoorschijn en dan komt de vraag—wel of geen fooi? Zeker hier in Nederland, waar de service-ervaring sterk kan verschillen, blijft dit een hot topic. Maar wat is eigenlijk de norm voor fooien in 2025? Is het sociaal verplicht, en hoeveel geeft u dan eigenlijk?

De discussie laait opnieuw op, want fooien geven is allang niet meer iets voorbehouden aan chique diners. Ook in koffiezaken, biercafés en zelfs bij afhaalmaaltijden vraagt het betaalapparaat direct: “Wilt u een fooi toevoegen?” Veel mensen voelen zich hierdoor in het nauw gedreven. Moet u echt altijd iets extra’s geven, zelfs als u alleen een espresso haalt bij Coffeecompany of aan de bar bij de lokale kroeg?

Interessant genoeg blijkt uit recent onderzoek dat Nederlanders – net als veel Zweden – het afgelopen jaar terughoudender zijn geworden. De reden is geen verrassing: de huidige economische onzekerheid vraagt om betere controle over onze uitgaven.

Zoals Magnus Hjelmér, consumentendeskundige bij ICA Banken in Zweden, stelt: “Mensen blijven wel uiteten gaan, maar letten echt meer op. Dat geldt nu ook voor fooien.”

Uit het onderzoek blijkt bovendien dat ouderen royaler zijn met fooien dan jongeren. Geen schande dus als u als starter zuiniger bent.

Sociale druk en het nieuwe betalen

Fooien zijn voor veel mensen een bron van stress. Journalistieke stemmen in NRC Handelsblad en De Volkskrant benoemen dat fooienverwachtingen de sfeer aan het einde van een gezellige maaltijd kunnen bederven. Bovendien—en daar sluit ik me bij aan—is het de vraag waarom de gast überhaupt bij moet dragen aan het salaris van het personeel. Die verantwoordelijkheid ligt toch vooral bij de werkgever, zoals Andrev Walden in zijn opiniestuk vorig jaar ook al stelde.

Een stukje geschiedenis: hoe is fooien ontstaan?

Veel mensen denken dat fooi een universeel gebruik is, maar de oorsprong is historisch. Zo zouden Engelse reizigers tijdens de middeleeuwen muntgeld aan het dienstpersoneel geven als dank voor extra werk na een overnachting. Inmiddels is geven van fooi wereldwijd heel verschillend ingeburgerd geraakt.

Fooien in andere landen: wat is gebruikelijk?

Volgens Forex verschilt de etiquette enorm per land. In de VS, Canada, Mexico, Egypte en Turkije is fooi essentieel en vaak een groot deel van het loon in de horeca. In landen als het VK, Frankrijk, Italië, Spanje en Griekenland wordt fooi gewaardeerd, maar niet strikt verwacht—met 10-15% zit u daar goed. Daartegenover staan Japan, China, Zuid-Korea, IJsland en Australië, waar fooien ongewoon of zelfs ongepast zijn.

En in Nederland?

Thuis in Nederland is een fooi geen keiharde plicht. Sofia Larsson, etiquette-expert bij Svenska Dagbladet, adviseert als richtlijn: rond de 10% als u tevreden bent. Is uw rekening €36? Dan is afronden naar €40 meer dan prima.

De opkomst van betaalterminals met vooraf ingestelde fooitjes? Ga daar vooral nuchter mee om. Sofia Larsson noemt het een typisch voorbeeld van ‘nudging’: subtiel sturen naar een gewenst gedrag. Haar tip? “Luister liever naar uw eigen gevoel en laat u niet dwingen door de technologie.”

Fooien anno 2025: praktische tips

• Volg uw gevoel: U bent niet verplicht altijd een fooi te geven. Was de service goed? Dan is 5-10% gebruikelijk, maar niet heilig.
• Let op de rekening: Sommige restaurants rekenen servicekosten. Dan is een extra fooi niet nodig.
• Betaalcontactloos = extra makkelijk: Uw bedankje hoeft niet altijd in muntgeld; afgeronden via de terminal is tegenwoordig normaal.
• Houd rekening met het type zaak: In een eetcafé, snackbar of koffietentje is een fooi eerder uitzondering dan regel.

De essentie? Voel u nooit verplicht, maar waardeer fijne service met een passende geste – typisch Hollands, toch?