Wetenschappelijke onderzoeken laten zien waarom het goed is om tieners veel te laten slapen – én waarom het zelfs gezond kan zijn als ze na het openen van de gordijnen nog even blijven doezelen.

Alleen voor abonnees

Waarom geef ik mijn dochter de vrijheid om zo lang te slapen als ze nodig heeft – en laat ik haar zelfs nog even lekker liggen als de zon al door het raam schijnt? Het antwoord is simpel: omdat beide dingen bevorderlijk zijn voor haar gezondheid. Niet zomaar uit intuïtie, maar onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek. Elk aspect heeft zijn eigen waarde en reden.

Biologische klok van tieners: anders dan bij volwassenen

Elke ouder in Nederland kent het fenomeen: pubers die ’s morgens nauwelijks uit bed te krijgen zijn. Het is geen luiheid, maar zit in hun biologie. Tieners maken vaker pas later op de avond slaaphormonen aan (zoals melatonine) en hun bioritme verschuift. Vroeg uit de veren? Dat druist regelrecht in tegen hoe hun lichaam werkt.

• Uit onderzoek van de Universiteit van Groningen blijkt dat pubers gemiddeld 1 tot 2 uur minder slapen dan ze eigenlijk nodig hebben door vroege schooltijden.
• De Vereniging voor Slaaponderzoek (Nederlandse Vereniging voor Slaap-Waak Onderzoek) pleit sinds jaren voor latere schooluren.

Langer slapen is geen luiheid – maar noodzaak

Wie denkt dat uitslapen adolescenten juist sloom of lui maakt, heeft het mis. Veel en kwalitatief goede slaap ondersteunen onder meer:

• Groeihormoonproductie en spierherstel
• Emotionele balans – denk aan minder humeurigheid en stress
• Betere concentratie en geheugen op school
• Minder kans op overgewicht en depressieve klachten

Ik herken het uit eigen ervaring: op dagen dat mijn dochter (15) rustig kan uitslapen en zonder haast wakker wordt, loopt het gezinsontbijt gezelliger – en zijn de prestaties op haar Amsterdamse middelbare school merkbaar beter.

Het belang van rustig wakker worden

Waarom laat ik haar, zelfs ná het openen van de gordijnen, nog even blijven liggen in bed? Dat zogeheten doezelen helpt met de overgang van slaap naar waak, stelt slaapexpert Merel van Vugt (UMC Utrecht). Het lichaam past zich zo zonder stress aan, het stresshormoon cortisol stijgt geleidelijk en de stemming is stabieler.

Een korte periode van rust in bed – denk aan 10-15 minuten – maakt het verschil. Geen haastige start met meteen telefoon of huiswerk, maar rustig ontwaakmoment. Voor veel jongeren (en eerlijk gezegd: volwassenen ook) werkt dit top. Gewoon even de tijd nemen om wakker te worden, voordat meteen de drukte van de dag begint.

Praktische tips voor ouders in 2025

• Check samen het slaapschema: Moet je kind structureel vroeg op? Kijk of er aanpassingen mogelijk zijn via school of sportclub.
• Samen afspraken maken: Praat open over slaapgewoontes, zeker als je merkt dat je tiener vaak moe is.
• Verduisterende gordijnen zijn jouw vriend: Vooral in de zomer helpt dit om te zorgen dat je kind niet te vroeg wakker wordt.
• Plan geen (bij)banen of sporttrainingen te vroeg: In Amsterdam en Rotterdam kiezen steeds meer clubs om trainingen na 10:00 te laten starten.

Wist je dit?

In Nederlandse studies uit 2024 bleek dat tieners die mogen uitslapen, gemiddeld hogere cijfers halen en zich energieker voelen. Steeds meer scholen in steden als Utrecht en Den Haag testen inmiddels flexibele begintijden. Dat is geen modegril — het is wetenschap in de praktijk!

Samenvatting

Het is geen loslaten maar juist een bewuste keuze: tieners hun slaap laten pakken en zelfs de tijd gunnen om langzaam wakker te worden loont. Uw kind ontwikkelt zich hierdoor gezonder, vrolijker én presteert beter. Gun het ze — en uzelf — die ruimte. Kleine kans dat u na het lezen van deze inzichten nog anders naar die lange ochtenden zult kijken.