Jaarlijks Verdwijnt 1,2 Miljoen km² Vruchtbare Grond: Wat Betekent Dit Voor de Nederlandse Landbouw en Voedselzekerheid?
Ongeveer de helft van de wereldbevolking is direct afhankelijk van landbouw. Toch klinkt er een alarmerende boodschap vanuit de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO): als we zo doorgaan, zouden er wereldwijd mogelijk nog maar 60 oogsten uit onze bodems gehaald kunnen worden. Dat is een claim die de nodige vragen oproept, zeker in een land als Nederland waar landbouw en voedselproductie een grote rol spelen.
De VN-Conclusie: Bodemschade Is Een Urgent Probleem
In 2015 riep de FAO het Internationale Jaar van de Bodem uit. De belangrijkste conclusie toen – en nu nog steeds – was niet de klimaatverandering of het uitsterven van soorten, maar een sluipend gevaar: bodemdegradatie. Terwijl de wereldbevolking blijft groeien, raken we steeds meer vruchtbare landbouwgrond kwijt. De FAO waarschuwt: gaan we op deze voet door, dan blijft er straks onvoldoende vruchtbare grond over om iedereen te voeden.
- Jaarlijks verdwijnt 12 miljoen hectare vruchtbare grond (24 miljard ton aardbodem).
- Dat is het dubbele van het oppervlakte van Spanje, om wat perspectief te geven.
- Nu al is 25% van het aardoppervlak ernstig gedegradeerd — genoeg om 1,5 miljard mensen te voeden.
Waar Komt het Getal ’60 Oogsten’ Vandaan?
De gevreesde 60 oogsten wordt niet alleen door de FAO genoemd. Ook de Britse schrijver en voedselactivist Philip Lymbery roept op tot ingrijpende actie door de VN om het voedselsysteem grondig te hervormen. Hij stelt:
‘We hebben nog maar zestig oogsten om de toekomst van onze kinderen veilig te stellen. De klok tikt.’
Maar hoe stevig is deze uitspraak wetenschappelijk onderbouwd? Verrassend genoeg geeft de FAO geen concreet rapport waarin deze voorspelling wordt onderbouwd. Niemand citeert één specifiek onderzoek — het is vooral een krachtige metafoor geworden die alarm moet slaan.
Bodemleven: Wat Zegt het Wetenschappelijk Onderzoek?
De meest uitgebreide analyse komt van bodemwetenschapper Daniel Evans en zijn team. Zij bekeken gegevens over erosie uit 38 landen, inclusief Nederland. Hun studie gebruikte 4285 gegevens over bodemerosie uit 255 diverse locaties wereldwijd (zie kaart hieronder).
Hoe schat je de ‘houdbaarheid’ van landbouwgrond in? Bodems zijn complex, maar de dikte van de vruchtbare, bovenste laag – gemiddeld 30 centimeter – is cruciaal. Hierin zit het grootste deel van de voedingsstoffen, het water en het organisch materiaal dat planten nodig hebben.
Als die laag jaarlijks 0,5 cm dunner wordt, raken we dus in zo’n 60 jaar de vruchtbare bodem kwijt. Maar, het daadwerkelijke tempo van bodemdegradatie verschilt wereldwijd enorm, afhankelijk van landbouwpraktijken, gebruik van kunstmest, én of boeren kiezen voor duurzame technieken zoals wisselteelt en groenbemesting.
Wat Betekent Dit Voor Nederland?
- De Nederlandse bodem staat onder druk door intensieve landbouw en verstedelijking.
- Toch behoren lokale projecten (zoals de aanpak van Bodem & Water in Friesland, en initiatieven van Rabobank en Nature Today) tot de meest innovatieve in Europa.
- Actief bodemherstel, meer organisch materiaal, minder ploegen en inzet op kringlooplandbouw zijn haalbare stappen.
Specifieke Cijfers: Moeten We Ons Sèrieux Zorgen Maken?
Volgens Evans’ onderzoek heeft ‘slechts’ 16% van de onderzochte landbouwgrond wereldwijd een houdbaarheid van minder dan 100 jaar. Sterker nog, 40% van de gronden kunnen nog 10.000 jaar mee als ze goed beheerd worden. Voor Nederland geldt: er zijn problemen, maar door slimme samenwerking tussen boeren, waterschappen en overheden valt er veel te winnen.
Wat Kunt U Zelf Doen?
- Kies bewust lokaal: Koop voedsel van lokale boeren (denk aan markten in Rotterdam, Den Haag of Utrecht).
- Verspil minder: Minder voedselverspilling betekent minder druk op landbouwgrond.
- Steun duurzame landbouw: Kijk eens naar initiatieven zoals Herenboeren of Land van Ons.
Wist u dat?
Het bodemleven in een theelepel gezonde Zeeuwse klei overtreft het aantal mensen op aarde. Echt een ‘wauw’-feit dat laat zien hoeveel potentieel er nog ín de Nederlandse grond zit!
Samengevat
Het plaatje oogt soms dreigend, maar paniek is niet nodig. Wel is het moment aangebroken om ingezette innovaties en duurzaam bodemgebruik verder op te schalen — dáár ligt de toekomst van onze voeding én het Nederlandse landschap. Vanuit Hollandse nuchterheid bekeken: er is, mits actie, méér dan “nog maar zestig oogsten” op de teller!
