Nieuw onderzoek werpt licht op de mentale gezondheid van jongeren en onthult oorzaken achter hun groeiende zorgen
Generatie X, Boomers, Millennials en Generatie Z… Elke groep is gevormd door haar eigen tijd, eigen uitdagingen – en steeds vaker praten we over de psychische belasting waar vooral Generatie Z (geboren tussen 1994 en 2010) mee kampt. Deze jongeren groeien op met alle voordelen en nadelen van het internet. Maar één ding lijkt iedereen, van ouders uit Den Haag tot studenten in Groningen, te herkennen: er is een mentale gezondheidscrisis onder jongeren. Maar begrijpen we wel echt waarom?
Volgens een studie van Gabriel Rubin, gepresenteerd op het jaarlijkse congres van de Society for Risk Analysis in 2023, werden veertig leden van Generatie Z diepgaand geïnterviewd over de risicofactoren die de mentale gezondheid van jongeren vandaag beïnvloeden. Rubin’s onderzoek richtte zich vooral op jongeren uit de VS, maar de inzichten zijn opvallend herkenbaar voor jongeren in heel Europa.
Hoewel statistieken aantonen dat we in één van de veiligste periodes uit de geschiedenis leven, ervaart Generatie Z veiligheid totaal anders dan bijvoorbeeld hun ouders of grootouders. Risico’s lijken overal te schuilen: van nieuws over geweldsincidenten en klimaatproblemen tot de constante druk van sociale media en prestaties. Dingen als ‘lockdownoefeningen’ op scholen, ouders die steeds meer verwachten, en de eindeloze stroom aan berichten maken het lastig om nog ontspannen naar de toekomst te kijken.
Uit de interviews bleek dat Generatie Z dagelijks geconfronteerd wordt met nieuwsberichten en meldingen die gevaren vaak uitvergroten. Jongeren ervaren het leven hierdoor in extremen: iets is of veilig, of onveilig – grijstinten lijken te verdwijnen. Terwijl voorgaande generaties risico’s vaak wogen en nuanceerden, neigt Gen Z naar een zwart-witdenken over veiligheid. Het gevolg? Meer stress, angst en piekeren, vooral onder jonge vrouwen.
Wat kun je hiermee als ouder, docent of hulpverlener? Het is belangrijk om jongeren te helpen beseffen dat niet alle risico’s levensgroot zijn, en veel situaties zijn complexer dan ze lijken. Gesprekken voeren over onzekerheid hoort erbij. Deze boodschap mist nu vaak in het debat en juist daarom groeit het taboe. De realiteit: de technologie en informatiestromen die veiligheid moeten bieden, werken soms verlammend.
Interessant detail: dit onderzoek werd uitgevoerd onder Amerikaanse jongeren, waar onderwerpen als geweld op school en klimaatprotesten anders resoneren dan bijvoorbeeld in Nederland. Hier maken jongeren zich misschien meer zorgen over woningkansen in Utrecht of studieschulden, maar het mechanisme – hoe digitale cultuur risico’s uitvergroot – werkt vergelijkbaar. Veel angsten ontstaan uit het gevoel voortdurend blootgesteld te worden aan risico’s, aangewakkerd door sociale media en het nieuws. Echt veiligheid draait niet om het uitsluiten van elk gevaar, maar om leren omgaan met onzekerheid.
Het is tijd om in gesprek te gaan, onzekerheid te normaliseren en jongeren uit te rusten met veerkracht en meer zelfvertrouwen in een wereld vol “mogelijkheden tot risico’s”. Want soms is de grootste dreiging niet het gevaar zelf, maar de angst ervoor.
