De afgelopen 50 jaar is de lucht in Afrikaanse steden aanzienlijk vuiler geworden

Milieubewustzijn lijkt voor velen een vanzelfsprekend recht, maar in werkelijkheid is het vaak een luxe. Het besef dat we ons zorgen mogen maken over schone lucht en een leefbare planeet komt pas nadat basisbehoeften zijn vervuld. Toch is dat geen reden om het belang ervan te onderschatten. Net als streven naar gelijke arbeidsrechten of gelijke kansen – waarden waarin Nederland vooroploopt – is dit “privilege” juist een bron van vooruitgang. Als we het ons kunnen veroorloven ons ergens druk om te maken, laten we dat dan inzetten voor een gezondere toekomst.
Niet elk deel van de wereld heeft echter die mogelijkheid.

Afrika is hier een pijnlijk voorbeeld van. De afgelopen halve eeuw is de lucht in veel Afrikaanse steden razendsnel vervuild geraakt. Vandaag de dag staan steden als Lagos, Kinshasa en Dakar in de top van de wereldranglijst wat betreft luchtvervuiling. De oorzaken zijn divers: koken op biomassa, olie- en kolenindustrie, oude vervuilende auto’s die vaak vanuit Europa worden geïmporteerd, en gebrek aan goede afvalverwerking. Maar de paradox is schrijnend: zonder deze vervuilende middelen zijn economische groei, vervoer en concurrentie op de internationale markt voor veel Afrikaanse landen ondenkbaar. De vraag hoe je duurzaamheid en ontwikkeling verenigt, is daar verre van eenvoudig.

Uit een recent onderzoek, gepubliceerd in Nature Geoscience, trekken experts uit onder andere Birmingham, Cambridge, en het Keniaanse Zuidoosten vijf heldere richtlijnen om de luchtvervuiling in Afrikaanse steden aan te pakken. Concreet noemen zij het systematisch meten van luchtkwaliteit, investeren in schone energie, verbeteren van afvalbeheer, inzetten op milieuvriendelijke technologie, en grote upgrades aan het transportnetwerk. Slimme en haalbare plannen dus, maar dan blijft de lastige vraag: hoe pak je dit aan zonder dat het de dagelijkse bestaanszekerheid van miljoenen mensen ondermijnt?

Goed om te weten:

• Zelf het recht op een schoon milieu is voor veel mensen wereldwijd (nog) geen vanzelfsprekendheid. Dat wij ons in Nederland druk maken over mogelijke droogte deze zomer en wat dat doet met voedselprijzen, is in veel Afrikaanse steden een luxeprobleem. Laten we nadenken wat we met die bevoorrechte positie doen.

Bronnen (MLA):

• “Spotlight on air pollution in Africa” Nature Geoscience 10.1038/s41561-023-01311-2