Wat voor veel winkeliers een waar koopjesfeest is, blijkt voor onze planeet een zware tol te eisen. Black Friday – steeds populairder in Nederland sinds de late jaren 2010 – heeft zich ontpopt tot een ware consumptiegolf waarvan de impact veelal dieper snijdt dan de korting die op het prijskaartje staat.
Het fenomeen Black Friday in Nederland
Oorspronkelijk een Amerikaanse traditie, maar tegenwoordig onmogelijk te negeren in de winkelstraten van Amsterdam tot Groningen: overal springen enorme banners met aanbiedingen je tegemoet, van Coolblue tot de Bijenkorf. Nieuwsbrieven en social ads maken het ons bijna onmogelijk om niet te zwichten voor dat éne buitenkansje.
Voor winkeleigenaren betekent Black Friday het startschot voor het drukke feestdagenseizoen. Sommigen bereiden hun marketingstrategieën al vanaf september voor. Maar waar winkels winst zien, verdwijnt bij veel milieuexperts de lach van hun gezicht.
Koopdrang of keuzestress?
De verleiding van grote kortingen zorgt er ieder jaar weer voor dat we spullen aan schaffen die we eigenlijk niet nodig hebben. Denk bijvoorbeeld aan elektronica, kleding of keukenapparatuur die na een paar weken alweer in de kast belandt. En laten we eerlijk zijn: wie herkent er niet die plastic tas met “onmisbare” gadgets van vorig jaar?
- Meer productie = meer CO2-uitstoot
- Massa’s verpakkingsmateriaal bij het afval
- Verhoogd energieverbruik door transport en logistiek
Druk van buitenaf – en van binnenuit
Het systeem achter Black Friday creëert een soort sociale druk: kopen wordt de norm, niet enkel een keuze. Die drang om steeds nieuwere en mooiere producten te bemachtigen, heeft voelbare gevolgen. Niet alleen voor onze portemonnee, maar – veel belangrijker – voor de planeet.
Recent onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (2024) toont aan dat Nederlanders in november soms wel 30% meer elektronisch afval produceren dan in een gewone maand. Kledingoverschotten eindigen al snel in textielbakken of, erger nog, gewoon bij het huisvuil. De kringloopwinkels kunnen het vaak niet eens meer aan.
Tijd voor verandering: minder is het nieuwe meer
Hoe graag we ook koopjesjagen, we kunnen niet voorbijgaan aan het feit dat de aarde grenzen heeft. Door bewuster te kopen – wat heb ik écht nodig? – en lokaal te kiezen, kunnen we samen het tij keren. Diverse Amsterdamse en Rotterdamse winkels bieden sinds vorig jaar al alternatieven: ruilmarkten, Repair Cafés en speciale “Green Friday”-acties waarin duurzaamheid juist centraal staat.
Misschien wordt het tijd dat Black Friday in Nederland meer gezien gaat worden als een moment van bezinning dan van impulsief winkelen. Onze kinderen en kleinkinderen zullen ons ervoor danken.
Conclusie
Laten we eerlijk zijn: de strijd tussen consumentendrang en planeetbescherming is taai en complex. Maar met elkaar kunnen we de impact van koopjesdagen als Black Friday verkleinen. Misschien stopt het niet vandaag, maar elke bewuste keuze telt. Wie weet is dat de echte winst van de toekomst.
Dit artikel weerspiegelt mijn persoonlijke visie als ervaren redacteur en duurzaamheidsexpert. De inhoud is niet verder aangepast behalve redactioneel voor leesbaarheid.
