Dit onthulde een grootschalig internationaal rapport in 2025

Bloemen en schimmels vormen de ruggengraat van het leven op aarde. Ze leveren niet alleen zuurstof en voedsel, maar liggen ook aan de basis van medicijnen, kleding en zelfs bouwmaterialen. Misschien wist u het niet, maar maar liefst 40% van de geneesmiddelen in Nederlandse apotheken heeft een plantaardige oorsprong. Of het nu gaat om hartmedicatie, antibiotica of kankerbestrijding, telkens weer blijkt de natuur een bron van innovatie. Maar dit fundament wankelt ernstig: bijna de helft van alle bloeiende planten wereldwijd staat op de rand van uitsterven door klimaatverandering en biodiversiteitsverlies.

Dit blijkt uit het vijfde ‘State of the World’s Plants and Fungi’-rapport van de Royal Botanic Gardens, Kew, waaraan meer dan 200 internationale onderzoekers meewerkten. Hun conclusie is een wake-upcall voor iedereen die denkt dat milieuproblemen ver van ons bed zijn: we verliezen soorten sneller dan we ze kunnen ontdekken.

Waarom bloemen belangrijker zijn dan u denkt

• Dagelijkse medicijnen: 8 op de 10 geneesmiddelen tegen infecties en kanker komen van planten.
• Nieuwe hoop bij ziekten: Sommige nog niet ontdekte plantensoorten kunnen mogelijk nieuwe behandelingen bieden tegen hedendaagse ziektes.
• Lokale impact: Zonder planten zou de Drentse hei niet bloeien, zouden tulpenvelden verdwijnen en krijgt de Nederlandse bijenstand extra klappen.

Nieuwe soorten raken snel verloren

Er zijn inmiddels ruim 350.000 vaatplanten bekend, maar naar schatting wachten nog 100.000 soorten op officiële beschrijving. En hier wringt het: van de nieuw ontdekte soorten dreigt 75% al te verdwijnen voordat de wetenschap ze in kaart kan brengen. Dat is alsof we boeken verliezen voordat ze ooit zijn geschreven.

De onderzoekers pleiten ervoor om nieuwe soorten standaard als bedreigd te beschouwen, tenzij het tegendeel bewezen wordt. Veel van deze planten leven op één enkele plek – dat maakt ze extra kwetsbaar voor klimaatverandering, ontbossing of stadsuitbreidingen, zelfs hier in Nederland rondom Utrechtse bebouwing of Brabantse akkers.

45% van bloeiende planten ernstig bedreigd

In het rapport combineerden onderzoekers gegevens uit de World Checklist of Vascular Plants (WCVP) met de Rode Lijst van de IUCN. Resultaat: Bijna de helft van alle geëvalueerde bloemplanten loopt groot risico op uitsterven. Voor de meeste andere soorten ontbreken zelfs voldoende data. Het echte aantal bedreigde planten ligt dus mogelijk nog hoger.

Schimmels – de onbekende miljoenen

Over schimmels is zelfs nog minder bekend. Tot nu toe zijn 155.000 soorten beschreven, maar nieuwe DNA-technieken suggereren dat het werkelijke aantal wereldwijd richting de 2,5 miljoen gaat. Slechts 1 op de 10 soorten is dus überhaupt in kaart gebracht! In onbekende schimmels kunnen verrassende kansen schuilen, van nieuwe voedselbronnen tot enzymen die plastic afbreken (denk aan startups bij Wageningen UR die hier nu al pionieren).

Het tempo van ontdekking is echter te traag. Sinds 2020 zijn 10.200 nieuwe schimmelsoorten ontdekt, maar op deze voet duren alle beschrijvingen nog wel 750 tot 1.000 jaar. Voor een land dat trots is op innovatie – denk aan de hightech land- en tuinbouw van Flevoland of de bloemenexport vanuit Aalsmeer – zijn dit cijfers om wakker van te liggen.

Wat kunt u zelf doen?

• Kies bij uw tuincentrum voor inheemse bloemen en planten: dit helpt de lokale biodiversiteit.
• Steun organisaties als Natuurmonumenten of IVN: zij zetten zich dagelijks in voor natuurbehoud.
• Lees verder op betrouwbare platforms als naturetoday.nl voor actuele informatie over bedreigde soorten.
• Leg een bijenhotel aan op uw balkon of in de tuin – elke vierkante meter telt.

We kunnen dit tij keren, maar daar is meer voor nodig dan onderzoeksrapporten alleen. Het is aan ons allemaal, zowel als consument, tuinbezitter als beleidsmaker. Elke bloem die behouden blijft, maakt de planeet veerkrachtiger – én mooier voor de generaties na ons.