Uw kleurbeleving is uniek – en dat geldt voor iedereen

Hoe mensen kleuren waarnemen blijft een fascinerend onderwerp dat wetenschappers, artsen en filosofen al decennia bezighoudt. Wij kunnen kleuren onderscheiden dankzij speciale cellen in het netvlies: de zogenaamde kegeltjes. Deze kegeltjes reageren elk op verschillende golflengten van licht: L (lang) met een piek bij 560 nanometer (rood), M (midden) rond 520 nm (groen) en S (kort) bij 420 nm (blauw). Dit is de bekende basis van het RGB-model (rood, groen, blauw) zoals we dat uit de beeldtechniek kennen.

Nog meer nieuws

Deze uitdrukking laat horecapersoneel in Nederland zuchten: “Wie dit heeft verzonnen, verdient een lintje”

Mensenkenner Daan Willems over waarom zelfs topleiders soms de plank volledig misslaan

Etiquette-expert Marijke de Boer: “Zo open je netjes een zak chips op kantoor”

Kegeltjes zijn cruciaal voor zicht, maar uiteindelijk is het ons brein dat kleuren ‘ziet’. Het oog geeft informatie door, maar kleuren zijn altijd een subjectieve interpretatie. De manier waarop u kleuren ervaart hangt niet alleen af van de verdeling van kegeltjes, maar ook van factoren zoals gender, afkomst, moedertaal en waar u bent opgegroeid.

De rol van taal in kleurperceptie is aantoonbaar. Zo kennen sommige talen helemaal geen aparte woorden voor ‘groen’ en ‘blauw’ – denk aan het oude Japans of bepaalde Afrikaanse talen. Als u opgroeit met één woord voor beide tinten, kan dat uw waarneming van die kleuren beïnvloeden. Steeds meer onderzoeken wijzen erop dat niet alleen onze ogen, maar ook onze taalvorming bepaalt wat wij zien en hoe wij kleuren onderscheiden.

Ook op het niveau van genen bestaan er verschillen. Varianties in de L-kegeltjes kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de één een tint als helderrood ervaart, terwijl een ander hetzelfde spectrum juist naar oranje neigt. Met name vrouwen (die twee X-chromosomen hebben) kunnen theoretisch twee verschillende types L-kegeltjes bezitten. Soms wordt gedacht dat dit een breder kleurenpalet oplevert, maar onderzoek toont aan dat die twee varianten vaak zo sterk overlappen dat het verschil in praktijk bescheiden is.

Onze individuele kijk op kleur wordt dus aangestuurd door zowel erfelijke als culturele factoren. Dit maakt duidelijk dat er niet zoiets bestaat als een universele kleurbeleving. Wie zich hiervan bewust is, leert de rijkdom en variatie in menselijke waarneming te waarderen – en wellicht anders te kijken naar de complexe, kleurrijke wereld om ons heen.