De Duitse regering denkt er momenteel over na om het belastingstelsel rondom voedsel flink te vernieuwen. Niet omdat het de schatkist vult, maar om het klimaat te beschermen. Het idee? De hoogte van de btw (in Duitsland Mehrwertsteuer) zou straks afhangen van hoe milieuvriendelijk een product is. Sommige producten kunnen ineens fors duurder worden, terwijl lokaal voedsel juist betaalbaarder kan uitvallen.

Foto: lilzidesigns via Unsplash

Waarom deze plannen nu, in 2025?

De discussie over duurzame voeding is in Duitsland de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Supermarkten als Edeka en Lidl promoten lokale producten en steeds meer Nederlanders kiezen bij een stedentrip in Keulen voor biologisch of veganistisch eten. Nu wil de Duitse “Ampelkoalition” (het coalitieteam met SPD, Groenen en FDP) veel verder gaan: een klimaatbewuste btw die duurzame keuzes beloont én vervuilende voedingsmiddelen ontmoedigt.

Hoe werkt het nieuwe systeem?

Het voorstel is nog in ontwikkeling, maar het beeld is duidelijk: producten met een lage ecologische voetafdruk – denk aan seizoensgroenten uit Noordrijn-Westfalen of lokaal geproduceerde havermelk van Oatly – zouden een lager btw-tarief krijgen. Voedsel dat juist via een lange logistieke route wordt geïmporteerd, of dat veel energie en plastic verpakkingen vraagt, wordt duurder. Daarmee krijg je als consument duidelijker ‘prijsprikkels’ voor duurzamere keuzes.

Wordt importvoedsel uit Nederland straks duurder in Duitsland?

Dat blijft nog onduidelijk. Er wordt nadrukkelijk gekeken naar transportafstanden en verpakkingsmateriaal. Nederlandse aardbeien in de winter – typisch uit de kassen van Brabant – kunnen onder zo’n systeem dus duurder worden in Duitse schappen, vooral als ze verpakt zijn in veel plastic. Hetzelfde geldt voor producten die lokaal geproduceerd kunnen worden, maar toch ver worden ingevlogen.

Welke vragen liggen er nog?

• Hoe meet je precies de klimaatimpact per product? Alleen CO₂-uitstoot, of ook waterverbruik en landgebruik?
• Komt er een eigen Duitse lijst of volgt men internationale standaarden zoals de Eco-Score?
• Welke rol spelen fossiele brandstoffen in productie en transport?
• Wordt het voor kleine boeren makkelijker of moeilijker?

Wat betekent dit voor u als consument?

De gemiddelde Nederlander die in Duitsland woont of boodschappen doet, kan straks meer gaan betalen voor favoriete importproducten (zoals Nederlandse kaas), tenzij deze aantoonbaar duurzaam zijn. Tegelijkertijd kan lokale Duitse groente voordeliger worden. Dit systeem biedt ook inspiratie voor Nederland: gaan Albert Heijn, Jumbo of Picnic op termijn vergelijkbare belastingprikkels aandurven?

Praktische tips

• Kijk naar lokale alternatieven in Duitse supermarkten: vaak verser én mogelijk straks goedkoper.
• Let op informatie over klimaatlabels, die naar verwachting prominenter in de winkels komt te hangen.
• Overweeg uw seizoensboodschappen vóór een trip over de grens voor een betere prijs-kwaliteit-verhouding.

Een belangrijke stap voor Europa?

Of Duitsland met dit belastingvoorstel echt de trendsetter wordt, moet de tijd uitwijzen. Vooralsnog zet het onderwerp veel mensen aan het denken over hun eigen ecologische voetafdruk tijdens iedere lunch of avondmaaltijd. En eerlijk is eerlijk, bewuster kiezen voor lokaal is altijd een goed begin. Wie weet, eten we in 2026 op het terras aan de Amstel ook Duitse tomaten omdat die vlak over de grens duurzaam zijn gekweekt.