Stelt u zich eens voor: jaarlijks zouden er in Europa honderden duizenden levens gespaard kunnen blijven als er nu striktere regels voor luchtkwaliteitsnormen werden ingevoerd. Maar discussies over “economisch realisme” vertragen deze beslissingen, en dat kan desastreuze gevolgen hebben voor onze gezondheid—juist in de armste regio’s van het continent.

Foto: Unsplash

Luchtkwaliteitsnormen: cruciaal, maar onderwerp van debat

Op dit moment staat de Europese Unie op een kruispunt. De laatste onderhandelingen over de herziening van de Richtlijn Luchtkwaliteit zijn aangebroken. De inzet? De invoering van strengere limieten voor schadelijke stoffen, zoals fijnstof en stikstofoxiden, zou met tien jaar worden uitgesteld, met name in economisch kwetsbare gebieden.

Waarom? Grote industriële partijen en autolobby’s oefenen flinke druk uit, met steun van prominente politici. Vooral de positie van bondskanselier Olaf Scholz, die zich ooit profileerde als klimaatvoorvechter, roept vragen op. Onder zijn leiding pleiten de SPD en FDP voor uitstel, ondanks protesten van zowel experts als milieuorganisaties als Deutsche Umwelthilfe (DUH).

De menselijke prijs: 330.000 vroegtijdige sterfgevallen

De consequenties zijn niet abstract: wetenschappelijk onderzoek voorspelt bij uitstel van strengere Europese regelgeving tot 330.000 extra vroegtijdige overlijdens over het komende decennium. De hardste klappen vallen waar luchtvervuiling nu al dagelijks voelbaar is: in volkswijken, stedelijke centra van Rotterdam tot Gdańsk, en met name in regio’s waar chronisch onderinvestering in infrastructuur en gezondheidszorg is.

“Door strengere wetten tegen te houden, maakt de overheid zich medeverantwoordelijk voor honderdduizenden te vermijden doden. Mensen met lagere inkomens, die vaak wonen waar de lucht het vuilst is, worden het zwaarst geraakt.”
— Jürgen Resch, directeur DUH

Politiek spel of maatschappelijk belang?

Wat mij persoonlijk frappeert: de minderheid die wél schoon kan ademen, vergeet snel dat luchtvervuiling geen grenzen kent. Uitstel van beleid betekent niet dat smog stopt bij de landsgrens of snelweg. De volksgezondheid staat op het spel; dat werd al in het najaar van 2024 door het RIVM onderstreept met cijfers die ook Nederland direct raken.

Het huidige voorstel van de Europese Commissie gaat uit van strengere limieten in 2030, terwijl het Europees Parlement in 2023 zelfs pleitte voor verdere aanscherping vanaf 2035, geadviseerd door de Wereldgezondheidsorganisatie. Toch proberen veel regeringsleiders deze normen te verzachten onder druk van industrieën, met als argument “de economie beschermen”.

Wat betekent dit voor u?

• Gezonde lucht is geen luxe: Fijnstof en stikstofoxiden verhogen bewezen het risico op hart- en longziekten. Wist u dat de levensverwachting in steden als Amsterdam al bijna een jaar lager ligt door luchtvervuiling?
• Uw eigen omgeving maakt verschil: Zelfs simpele dingen als meer openbaar vervoer, fietspaden in uw wijk en investeren in stadsnatuur helpen. Kijk maar naar initiatieven in Utrecht of Eindhoven, waar burgers steeds meer druk uitoefenen op makers van beleid.
• Bewuste keuzes zijn sleutel: Kies voor producten van bedrijven die inzetten op duurzaamheid – van je dagelijkse boodschappen tot en met lokale energiecoöperaties. Denk aan merken als Tony’s Chocolonely of duurzame energie van Vandebron: elke euro telt.

Kijk vooruit: wat kunnen we samen doen?

Als de EU niet doorpakt, zullen vooral kwetsbare groepen de rekening betalen. Maar verandering is mogelijk – met meer stem vanuit de samenleving. Heeft u een mening? Deel deze gerust met uw lokale politici. Of sluit aan bij regionale burgerinitiatieven, zoals “Schone Lucht Akkoord” of platformen als Milieudefensie en Urgenda.

De komende weken zijn beslissend. U kunt het verschil maken, door uw stem te laten horen — voor uzelf, uw buren én de toekomst van de volgende generatie.