In Nederland zien we het steeds vaker: felle discussies over milieuprotesten, blokkades van wegen en opvallende acties bij grote banken. Toch lijkt er in 2025 een opvallende wending te komen. Klimaatactivisten luiden de bel: ze stoppen met controversiële protestvormen zoals het blokkeren van de A2 of het vernielen van de ruiten bij Rabobank-kantoren wegens hun betrokkenheid bij olieprojecten. Volgens hen maken deze acties simpelweg te weinig verschil.

De bekende actiegroep Extinction Rebellion uit het Verenigd Koninkrijk heeft op hun X-account (voorheen Twitter) officieel aangekondigd hun strategie aan te passen. Waar ze tot nu toe leunden op het crea­tief verstoren van het dagelijks leven – van opvallende sit-ins tot ludiek ramen intikken bij ING en ABN AMRO – wordt het nu tijd voor een koerswijziging. Volgens de groep is de effectiviteit van deze ‘shock and awe’-acties beperkt gebleven.

Waarom een nieuwe aanpak?

Volgens Extinction Rebellion en vele andere milieu-initiatieven vallen extreme protesten doorgaans slecht bij het grote publiek. Niet zelden veroorzaken ze irritatie, zelfs bij mensen die zich doorgaans niet verdiepen in klimaatbeleid. Denk aan die bekende beelden van files rondom Utrecht Centraal of protestacties op Schiphol. Onaangename gevolgen, maar vaak zonder het gewenste maatschappelijk effect.

Bovendien heeft strengere wetgeving de afgelopen jaren effect gehad. De Nederlandse overheid, net als het Verenigd Koninkrijk, gaf de politie ruimere bevoegdheden om streng op te treden tegen demonstraties die het gewone leven verstoren, zoals snelwegblokkades.

Wat kunnen we nu verwachten?

• Minder blokkades: Denk niet meteen aan files door klimaatacties op de A10 of afgezette Spui-pleinen. Extinction Rebellion doet een stap terug.
• Meer dialoog en burgerberaden: De focus verschuift naar samenwerking met lokale gemeenteraden, universiteiten (zoals de VU en Erasmus) en het organiseren van burgerfora over klimaattransitie.
• Nieuwe vormen van protest: Andere groepen, zoals Just Stop Oil, blijven zichtbaar en zetten in op creatieve acties – in 2024 nog berucht na de tomatensoep-aanval op een Van Gogh-schilderij in het Van Gogh Museum.

Heeft protesteren dan nog nut?

Dat is de grote vraag in heel Europa, ook op Nederlandse universiteiten en in onze Tweede Kamer. Experts zijn het eens: zichtbaarheid is belangrijk, maar draagvlak en samenwerken met burgers tellen in 2025 zwaarder dan ooit. Initiatieven als Groene Lopers door Groningen en lokale energiecoöperaties laten zien dat vernieuwing van onderop óók krachtig kan zijn.

Wat kunt u als burger doen?

1. Verdiep u in lokale klimaatacties: Uw gemeente organiseert vaak laagdrempelige klimaatcafés en inspraakavonden – van Groningen tot Eindhoven.
2. Sluit u aan bij burgerinitiatieven: Energiecoöperaties of collectieve zonnepanelenprojecten zijn inmiddels niet meer weg te denken uit de Randstad en daarbuiten.
3. Blijf kritisch én geïnformeerd: Volg naast nationale media ook lokale platforms als NOS op 3 en de Correspondent voor nuance in het debat.

Het tijdperk van spraakmakende blokkades lijkt voorbij, maar eerlijk is eerlijk: de energietransitie vraagt om betrokkenheid van ons allemaal. Protesteren krijgt een nieuwe invulling—en wie weet brengt deze bredere aanpak juist de impuls die Nederland nodig heeft.