Volgens voorlopige cijfers van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) was de luchtkwaliteit in Nederland vorig jaar beter dan ooit. De concentratie fijnstof en andere schadelijke deeltjes lag op het laagste punt van het afgelopen decennium. Toch hebben bepaalde huishoudens, die tijdens de energiecrisis overstapten op verwarming met vaste brandstoffen, nog altijd een negatieve invloed gehad op de lucht.

Een jaar van schone lucht: hoe uniek was 2024?

In 2024 zagen we een indrukwekkende daling van vrijwel alle luchtvervuilende stoffen die het KNMI meet. Dit betekent niet alleen dat we beter ademhalen in steden als Rotterdam, Utrecht en de Randstad, maar zelfs in landelijke gebieden zoals Friesland en Drenthe was de lucht meetbaar schoner.

En een primeur: voor het eerst sinds de officiële metingen werden gestart, bleef Nederland onder de wettelijke normen voor deeltjes PM2.5 en PM10 gedurende het volledige jaar.

Meteorologische meevallers én beleid komen samen

De experts van het KNMI zijn duidelijk: niet alleen beleid zoals de versnelde vervanging van oude kolenkachels en de strengere maatregelen voor verkeer en industrie zorgen voor deze verbetering. Juist gunstige weersomstandigheden en efficiënte luchtcirculatie in de winter waren bepalend.

“De structurele aanpak — denk aan subsidieregelingen voor warmtepompen, strengere eisen aan vrachtauto’s, en groene bussen in de regio — heeft op langere termijn effect, maar de zachte winter speelde afgelopen jaar zeker mee,” lichtte milieudeskundige Anne van Leeuwen van het KNMI toe.

Ontwikkeling van luchtvervuiling in Nederland, 2013-2024. Bron: KNMI.

Toch zorgen huishoudens nog steeds voor fijnstofpieken

Wat het rapport scherp duidelijk maakt: tijdens de energiecrisis hebben duizenden Nederlandse huishoudens uit noodzaak gekozen voor goedkopere manieren van verwarmen, vooral houtkachels, pelletkachels en open haarden. Door de hoge aardgasprijzen aan het begin van 2024 steeg het gebruik van vaste brandstoffen aanzienlijk.

• Fijnstofuitstoot (PM10) vanuit huishoudens nam regionaal met meer dan 10% toe.
• Met name in Noord-Brabant en delen van Gelderland werden lokaal de fijnstofnormen soms benaderd.

Moderne technologie draagt bij aan een oplossing

De positieve trend is volgens specialisten te danken aan de snelle adoptie van warmtepompen, zonnepanelen en duurzamere houtkachels die aan de nieuwste EU-norm voldoen. In steden als Amsterdam en Groningen zijn hybride verwarmingssystemen inmiddels standaard in nieuwbouw.

Zelfs buiten de grote steden, waar open haarden traditioneel populair zijn, stappen steeds meer mensen over op schonere alternatieven. Subsidies en publiekscampagnes van bijvoorbeeld MilieuCentraal maken het verschil.

Wat kunt u als bewoner zelf doen?

• Zet de stap naar een warmtepomp, als uw woning geschikt is.
• Kiest u toch voor hout of pellets, gebruik alleen goedgekeurde, schone apparaten én droog hout.
• Laat uw schoorsteen minimaal jaarlijks controleren en reinigen.
• Overweeg overstap op groene stroom: sinds 2024 is er in veel gemeenten extra subsidie beschikbaar.
• Check de actuele luchtkwaliteit in uw wijk via apps als Luchtmeetnet of de KNMI Luchtmonitor.

Een schonere lucht is niet langer een droom voor toekomstige generaties; 2025 bewijst dat het kan, zolang we samen verantwoordelijkheid nemen. Bewustwording en slimme keuzes maken hier écht het verschil.