Hoe zien we in 2025 dieren en de natuur? Een nieuw onderzoek onthult dat de scheidslijn tussen mens en dier steeds verder vervaagt in onze beleving

Zijn dieren er alleen om door mensen gebruikt te worden? Waarschijnlijk zult u – net als het merendeel – ontkennend antwoorden. Maar mocht u tot de 20% behoren die hier (deels) mee instemt, dan is de kans groot dat u man, ouder dan 45 jaar, conservatief en religieus bent. Althans, dat is wat recente cijfers van de BBVA Stichting suggereren. Het onderzoek, gebaseerd op telefonische interviews met 2.033 volwassen Nederlanders, laat duidelijk zien hoe we anno 2025 kijken naar dieren en de natuur om ons heen.

Waarom is dat relevant? De kern van dit onderzoek is precies dat: perceptie. Meningen en overtuigingen zijn soms zelfs belangrijker voor gedragsverandering dan feiten alleen. Zo zegt het feit dat 55% van de ondervraagden denkt dat dieren over “talent voor taal” beschikken, niets over de èchte taalkundige capaciteiten van dieren, maar alles over hoe wij ze zien. Dus: we hebben het hier niet over diergedrag, maar onze blik als samenleving. Laten we samen kijken wat er opvalt in het Nederlandse straatbeeld van vandaag.

De onderzoekers vroegen deelnemers een reeks stellingen te beoordelen op een schaal van 0 (helemaal oneens) tot 10 (helemaal eens). Zo ontstond een scherpe analyse per vraag, met extra oog voor verschillen tussen mannen/vrouwen, leeftijden, opleidingsniveaus, religie, politieke voorkeur én natuurlijk of men huisdieren heeft.

De stellingen waren verdeeld over drie thema’s. Eerst: onze kijk op de natuur. Zien we die als iets om te beschermen, of vooral als middel voor vooruitgang? Vervolgens: onze relatie met dieren. Denkt u dat dieren bang zijn, kunnen redeneren, of plannen en banden maken net als mensen? Tot slot: het gebruik van dieren, bijvoorbeeld in circus, jacht, wetenschap of de veehouderij.

De cijfers van 2025 laten zien: Nederlanders staan steeds meer open voor milieubewuste waarden, voorbij het klassieke idee van “vooruitgang ten koste van alles”. Zo zegt 93% het essentieel te vinden dat “de aarde een kostbaar juweel is dat beschermd moet worden” (score: 9,6/10), en noemt 9 op de 10 respondenten de natuur een bron van rust. Ook vindt 85% dat de natuur kwetsbaar is en door menselijke activiteiten makkelijk ontwricht raakt. Bovendien wijst slechts 40% het idee af dat economische progressie in strijd is met natuurbescherming. Opvallend: van de rechtse stemmers neigt 20% naar een materialistisch wereldbeeld, tegenover 6% bij links en 9% centrum.

Wat dieren betreft voelt 45% van de Nederlanders zich er sterk mee verbonden; slechts 7% ervaart afstand. Ten opzichte van 2008 zijn we duidelijk empathischer; sinds 2021 is deze trend echter gestabiliseerd, en zelfs iets gedaald als het gaat om de overtuiging dat dieren pijn of plezier net als mensen ervaren (respectievelijk 8,4 en 6,7 op 10).

Bij het gebruik van dieren is het oordeel opvallend eensgezind: praktijk als stierenvechten, bontproductie en dieren in het circus – maar ook proeven met cosmetica – worden door 76 tot 90% van de Nederlanders afgewezen. Tegelijkertijd zijn we flexibeler bij medische, wetenschappelijke of diergeneeskundige tests; daar wijst maximaal 41% die af, bij veeteelt slechts 17%. Interessant detail: baasjes van huisdieren zijn op alle vlakken strenger tegen dierengebruik, zelfs als het om veterinaire innovaties gaat voor dierenwelzijn.

Deze cijfers laten zien: hoeveel waarde hechten we vandaag aan natuur en dier? De discussie verandert, en daarmee groeit de noodzaak voor nieuw beleid en open debat rond dierenrechten, wetgeving en ethiek.

Let op misverstanden:

• De bekendste pleitbezorger van dierenrechten, filosoof Peter Singer, baseert zich niet enkel op empathie. Hij stelt dat ethiek steeds een bredere groep omvat: van familie naar andere etniciteiten, nu naar andere diersoorten. Als een dier kan lijden, is het logisch onze morele cirkel te verruimen – vindt Singer.

BRON (MLA):

• BBVA Stichting. Waarnemingen van natuur en dieren in Nederland. 27 februari 2025.