Droogte, stijgende temperaturen en een ware plaag aan insecten – het zijn problemen die niet alleen de koffiesector treffen. Ook Keniaanse theeproducenten luiden inmiddels de noodklok. Door blijvende klimaatverandering dreigt er wereldwijd een tekort aan thee én groeien de zorgen bij lokale gemeenschappen over hun bestaanszekerheid.

Theebladen plukken in Kenia. Foto: Ishaq Ironight / Pixabay

Kenia en thee: een levensbron onder druk

Kenia is al decennialang de grootste thee-exporteur ter wereld. Thee is er niet zomaar een drankje – het is een nationale trots én de basis van het inkomen voor miljoenen mensen. Maar volgens recente cijfers van onder meer de Keniaanse overheid en de internationale pers vormen extreme weersomstandigheden, onregelmatige regenval en insectenplagen een groeiende bedreiging.

En het gaat niet om een ver-van-ons-bedshow: wereldwijd is thee na water het meest gedronken, zelfs hier in Nederland (denk aan Lipton of lokale favorieten als Pickwick). Toch dreigt het toekomstbeeld te veranderen als de groeiende problemen niet snel worden aangepakt. De bevoorrading van grote Europese supermarkten – Albert Heijn en Jumbo voorop – zou binnen enkele jaren flinke klappen kunnen krijgen.

Lokale impact: miljoenen mensen kwetsbaar

Zeker 75 procent van de bevolking in Kenia is direct of indirect afhankelijk van landbouw, met thee als belangrijke inkomstenbron. Valt deze sector om, dan raken miljoenen mensen – vaak in armere, rurale gebieden – hun baan kwijt. Juist nu is dat extra ingrijpend, want de inkomens in deze regio’s staan al onder zware druk door hoge voedselprijzen.

Telers geven aan dat de oude vertrouwde seizoenen niet meer voorspelbaar zijn. Temperaturen schieten omhoog, regen valt óf te veel óf juist maandenlang amper. Volgens schattingen zou hierdoor tot wel 26,2% van het huidige theeteeltgebied tegen 2050 ongeschikt kunnen raken. En dat effect voelen wij uiteindelijk ook aan onze ontbijttafel.

Koffie ook in gevaar – en de vraag blijft stijgen

De impact van klimaatverandering beperkt zich niet tot thee. Ook koffie – waar wij Nederlanders grootverbruikers van zijn (meer dan 18 miljard koppen per jaar!) – staat zwaar onder druk. Door veranderend klimaat schuiven plantages op naar nieuwe gebieden, ten koste van lokale biodiversiteit en tropisch regenwoud.

Uit recente internationale onderzoeken blijkt dat de wereldwijde productie van koffie in de komende dertig jaar zelfs kan verdubbelen. Dat klinkt positief, maar vraagt enorme investeringen én verhoogt de CO₂-uitstoot – koffie is nu al een van de grootste landbouwproducten qua ‘carbon footprint’.

Paradoxaal genoeg zorgen mislukte oogsten in traditionele koffielanden, zoals Brazilië of Ethiopië, juist voor het openen van nieuwe plantagegebieden. Hierdoor groeit de druk op klimaat en natuur steeds verder.

Wat kunt u zelf doen?

• Kies bewuster bij aankoop: let op fairtrade- en duurzame keurmerken (UTZ, Rainforest Alliance).
• Probeer nieuwe theesoorten en koffiemelanges uit regio’s waar nog wel duurzame teelt mogelijk is.
• Deel uw kennis met vrienden – veel mensen weten niet waarom prijzen en aanbod schommelen.
• Verminder verspilling. Dat kopje thee of koffie dat u laat staan, kostte veel meer dan u denkt.

Feitje om te onthouden

Wist u dat ons favoriete kopje thee over enkele jaren net zo exclusief en prijzig kan worden als een goede wijn? De wereld van drankjes verandert razendsnel, en klimaat blijft iedereen beïnvloeden – van plantenplukkers in Kenia tot koffiedrinkers op een Amsterdams terras.