Recent onderzoek van een Chinese universiteit brengt risico’s van blootstelling aan deze stoffen in beeld

Wonen in een grote stad als Amsterdam, Rotterdam of Den Haag brengt veel voordelen mee: je bent nooit ver van levendige eettentjes, winkels of je werk, en het ov rijdt praktisch dag en nacht. Maar laten we eerlijk zijn: soms snakken we allemaal naar een adempauze. Het drukke stadsleven en die eindeloze stroom auto’s en voetgangers kunnen behoorlijk overweldigend zijn.

Hoewel het leven in de Randstad talloze kansen biedt, zie ik steeds vaker dat de kwaliteit van leven er in sommige opzichten flink onder lijdt. Uit een recent wetenschappelijk onderzoek blijkt zelfs dat het cliché van “een weekendje frisse lucht pakken buiten de stad” niet voor niets bestaat – het is soms echt nodig.

Bepaalde soorten luchtvervuiling, die vooral de luchtkwaliteit in drukke steden als Utrecht, Eindhoven of Groningen negatief beïnvloeden, brengen ernstige gezondheidsrisico’s met zich mee. Denk niet alleen aan longklachten, maar ook aan hart- en vaatziekten, een verhoogd kankerrisico en zelfs vroegtijdig overlijden. De Wereldgezondheidsorganisatie schat bijvoorbeeld dat vervuilde lucht jaarlijks wereldwijd meer dan zeven miljoen doden veroorzaakt.

Nieuw chemisch residu in urine: wetenschappers maken zich ernstige zorgen

Eind 2022 bracht de American Chemical Society (ACS) een schokkend rapport uit over de invloed van milieuproblemen op stadsbewoners. Het onderzoek analyseerde urinemonsters van 150 mensen – volwassenen, kinderen en zwangere vrouwen – uit een stedelijke regio in Zuid-China.

In het overgrote deel van deze monsters werden sporen gevonden van ‘6PPD’ en het gevaarlijke afbraakproduct ‘6PPD-quinon’. Deze stoffen zijn restanten van rubberen autobanden en aanverwante producten. Ze staan bekend om hun impact op het milieu én vanwege een potentieel risico voor de volksgezondheid. Extra opvallend: het onderzoek vond plaats in een regio vol verkeer en verstedelijking, waardoor de blootstelling aan deze stoffen hoog is.

Met behulp van moderne chromatografie- en massaspectrometrie-technieken hebben de wetenschappers deze stoffen direct in urine kunnen aantonen. 6PPD-quinon baart extra zorgen omdat het ultra-toxisch is voor waterdieren, en wetenschappers vermoeden dat het ook schadelijk kan zijn voor de mens.

Het onderzoek onderstreept hoe belangrijk het is om gezondheidsrisico’s die samenhangen met deze vorm van chemische blootstelling serieus te nemen. Eigenlijk vinden de onderzoekers dat er strengere regels en oplossingen moeten komen om deze specifieke vervuiling – afkomstig van autobanden – aan te pakken.

Dit baanbrekende onderzoek levert voor het eerst hard bewijs dat mensen via urine op grote schaal worden blootgesteld aan deze rubberchemicaliën. De onderzoekers benadrukken dat meer studie nodig is naar hoe deze stoffen ons lichaam binnendringen en wat de daadwerkelijke impact is – gaande van ontstekingsreacties tot celbeschadiging en ademhalingsproblemen.

Hoe beïnvloeden deze chemicaliën uw gezondheid?

6PPD (N-(1,3-dimethylbutyl)-N’-fenyl-p-fenyleendiamine) is een chemisch additief dat veel wordt gebruikt in autobanden om slijtage tegen te gaan. Tijdens het rijden komen minuscule stukjes band los, met als gevolg dat deze stof in het milieu terechtkomt. Daardoor is 6PPD inmiddels overal terug te vinden – van het oppervlaktewater en de lucht tot aan de bodem van de stad.

6PPD-quinon, het oxidatieproduct van 6PPD, ontstaat wanneer 6PPD in contact komt met ozon en andere oxidanten. Deze afgeleide stof is nog giftiger dan de oorspronkelijke verbinding. In aquatische ecosystemen heeft dit al tot alarmerende sterfte geleid bij vissoorten.

Mensen kunnen aan deze stoffen worden blootgesteld via het inademen van vervuilde lucht, contact met stedelijk stof of water, of zelfs via voeding. Hoewel er nog weinig bekend is over de risico’s van 6PPD en 6PPD-quinon op mensen, stapelen de aanwijzingen zich op dat ze niet zonder gevaar zijn.

• Genotoxische en kankerverwekkende eigenschappen. Hun chemische structuur doet vermoeden dat DNA-schade en een verhoogd kankerrisico mogelijk zijn — meer onderzoek is vereist.
• Systeem-inflammatie. Langdurige blootstelling zou kunnen leiden tot chronische ontsteking, wat weer samenhangt met hart- en stofwisselingsziekten.
• Oxidatieve stress. 6PPD-quinon veroorzaakt mogelijk vrije radicalen die cellen beschadigen en het verouderingsproces versnellen.
• Invloed op de ademhaling. Verontreinigde deeltjes zouden astmaklachten of COPD kunnen verergeren.

Dit onderwerp raakt niet alleen de gezondheid van stadsbewoners, maar ook bredere thema’s als duurzaamheid, mobiliteit en stedelijke leefbaarheid. Het is dus meer dan de moeite waard om uw dagelijkse gewoontes te onderzoeken, beleid van uw gemeente te volgen – denk aan milieuzones of elektrische bussen in onder meer Amsterdam en Rotterdam – én het gesprek hierover levendig te houden.