Volgens milieuorganisaties bevoordeelt het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bepaalde vervuilers door ze toe te staan tijdelijk te opereren zonder strikte naleving van emissielimieten. Milieu-experts waarschuwen: deze soepelheid kan Nederland straks een forse boete van de Europese Unie opleveren.

Net als vorig jaar zindert het nieuws door de energiewereld: de centrale van Ledvice kreeg deze maand opnieuw toestemming om bestaande Europese emissienormen te overschrijden, tot grote frustratie van organisaties als Greenpeace Nederland en Milieudefensie.

Ministerie ziet door de vingers: bepaalde centrales krijgen vrij spel

Het Nederland van 2025 staat voor stevige uitdagingen: stikstofcrisis, luchtverontreiniging en strengere milieuregels vanuit Brussel. Desondanks lijkt het ministerie – in samenspraak met provincie en energiereuzen als Vattenfall en RWE – steeds weer coulance te tonen naar grote kolen- en gascentrales. Ledvice is niet de enige centrale die profiteert: kritische stemmen wijzen ook op verruimingen bij installaties in Eemshaven, Diemen en Maasvlakte.

De eerder verkregen uitzonderingen maken het mogelijk om – soms wel vier keer – boven de Europese limiet voor giftige stoffen zoals kwik uit te komen. Vooral de uitstoot van kwik staat al jaren ter discussie tussen milieuorganisaties en energiebedrijven.

Opmerkelijk: volgens de meest recente data uit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) zijn er inmiddels meerdere installaties waarvan deze uitzonderingen nooit officieel zijn vastgelegd, terwijl de strengere EU-regels alweer meer dan een maand geleden zijn ingegaan. Ik vraag me persoonlijk af: met welk doel dan nog regels opstellen als handhaving uitblijft?

“Het ministerie geeft met deze instructie aan provinciebesturen feitelijk vrij spel aan bedrijven die niet voldoen aan milieueisen”, zegt woordvoerder Bram Jansen van Greenpeace Nederland. “Het idee was dat deze tijdelijke ruimte hooguit weken zou duren. Inmiddels zijn we een maand verder, maar bij sommige centrales is er nog altijd geen sprake van een geldige uitzondering. Wanneer gaat het ministerie echt optreden en zorgen dat iedereen zich aan Europese regels houdt?”

Juridische stappen: milieuorganisaties eisen gelijke behandeling

Daarom hebben Greenpeace Nederland en Milieudefensie in samenwerking met Frank Bold Advocaten een formeel bezwaar ingediend bij het ministerie. De kritiek richt zich direct op de provinciebesturen van Groningen en Zuid-Holland, die verantwoordelijk zijn voor de vaststelling van geldende emissielimieten.

“Het ministerie bevoordeelt enkele grote vervuilers die dankzij onduidelijke regelgeving onder hun verplichtingen uitkomen”, stelt Laura Otten van Frank Bold. “Sommige installaties die niet kunnen voldoen aan de nieuwe regels zijn hun productie zelfs al gestopt, terwijl anderen door blijven gaan. Deze ongelijke behandeling en schending van de milieunormen kan juridisch gezien absoluut niet.”

Deskundigen waarschuwen dat deze handelswijze niet alleen de luchtkwaliteit schaadt, maar Nederland mogelijk ook hoge Europese boetes kan opleveren. De Europese Commissie heeft eerder al een inbreukprocedure gestart vanwege soortgelijke overtredingen. En reken maar: die boetes kunnen oplopen tot tientallen miljoenen euro’s per jaar.

Wat kunt u als burger doen?

• Blijf geïnformeerd: Volg actuele rapporten, bijvoorbeeld via het Atlas Leefomgeving of rapportages van RVO.
• Laat uw stem horen: U kunt bezwaar aantekenen bij provincie of gemeente als u zich zorgen maakt over luchtkwaliteit in uw omgeving. Veel lokale bewonersplatforms bieden hier ondersteuning bij.
• Maak bewuste keuzes: Kies voor groene stroom via lokale aanbieders als Greenchoice of Vandebron, zodat u niet (indirect) bijdraagt aan extra vervuiling.

Kernvragen voor 2025: regels of vage beloftes?

De discussie over uitzonderingen op emissiegrenzen laat in 2025 duidelijk zien: milieuwetgeving vraagt om handhaving, niet alleen om symbolische toezeggingen. De komende maanden wordt duidelijk of Nederland de regie pakt, of dat de rekening straks weer bij de burger en het milieu komt te liggen. Tijd voor kritische vragen én actie.