Betrokkenheid, empathie en behulpzaamheid: eigenschappen die wij in Nederland enorm waarderen. Denk maar aan de ongeschreven regels in de trein, het ‘bakkie doen’ bij de buren of klaarstaan voor collega’s na werktijd. Toch komt het regelmatig voor dat we onze eigen grenzen uit het oog verliezen, simpelweg omdat we anderen niet willen teleurstellen.

Psychiater José Carbonell besprak dit thema onlangs op zijn social media. Op zijn TikTok-account, inmiddels in 2025 een van de favoriete platforms voor zorgprofessionals in Nederland, legde hij uit waarom altijd de aardige “pleaser” uithangen niet alleen onhandig kan zijn, maar zelfs schadelijk.

Waarom altijd ‘ja’ zeggen niet per se goed is

Wat betekent het om een goed mens te zijn? Volgens Carbonell draait het niet alleen om aardig zijn voor anderen, maar minstens zoveel om goed zijn voor uzelf. Hij hoorde het van zijn eigen patiënten: “Soms voelt het als een dunne lijn tussen goeddoen en misbruikt worden.” Velen herkennen dat gevoel — we willen graag het beste in anderen zien, vertrouwen onze vrienden, partners, zelfs collega’s op het werk bij bijvoorbeeld NS, ING of in het lokale buurthuis.

Het probleem: niet iedereen waardeert uw vriendelijkheid zoals u hoopt. Carbonell waarschuwt: “Als je jezelf voortdurend weggeeft, zonder grenzen, bestaat het risico dat anderen daar misbruik van maken.” U denkt misschien dat u aardig bent, maar in werkelijkheid speelt er soms meer mee: een gebrek aan zelfrespect of angst om de ander te verliezen.

Gezonde grenzen stellen: waarom dat ertoe doet

• Zelfzorg is geen egoïsme. Geef uzelf minstens evenveel aandacht als u anderen geeft. Denk aan het ‘eerst je eigen zuurstofmasker opzetten’-principe (hoe vaak horen we dat bij KLM!).
• ‘Nee’ zeggen voorkomt emotionele uitputting. Door niet overal op in te gaan, bewaart u uw energie voor zaken en mensen die er écht toe doen.
• Grenzen zijn leerbaar. U kunt oefenen in kleine situaties: een verzoek van een collega, een buurtbewoner die altijd hulp vraagt, of zelfs een familielid dat te vaak op u rekent.

Wees vooral niet bang voor de teleurstelling van anderen — die is vaak tijdelijk. Zelfrespect blijft vooropstaan.

Praktische tips om ‘nee’ te leren zeggen

1. Vergroot uw bewustzijn: Herken situaties waarin u automatisch ‘ja’ zegt, terwijl u eigenlijk liever ‘nee’ had willen zeggen.
2. Gebruik duidelijke taal: Een simpel, vriendelijk “Sorry, dat lukt me niet” volstaat. Geen lange verklaringen nodig.
3. Oefen met kleine stappen: Begin bij bekenden waarin uw ‘nee’ veilig voelt, zoals bij sportmaatjes van de hockeyclub of een collega van de HEMA.
4. Sta stil bij uw gevoel: Voelt het ongemakkelijk? Dat is normaal; dat betekent dat u uw patronen aan het doorbreken bent.

Zelfbescherming is óók zorgzaamheid

Carbonell vat het krachtig samen: aardig zijn is waardevol, maar uzelf beschermen is net zo belangrijk. Grenzen stellen is geen egoïsme, maar een daad van zelfrespect. In onze Nederlandse samenleving, waar geven en delen bijna vanzelfsprekend zijn, is het soms nodig om even stil te staan bij uzelf.

Even onthouden:

• Goed doen begint bij goed zijn voor uzelf.
• Grenzen beschermen uw welzijn én uw relaties.
• Durf ‘nee’ te zeggen — uw mentale gezondheid is het waard.

En zeg nou zelf, wie wilt er nou niet met vertrouwen én respect in het leven staan? Deel dit artikel gerust met die ene vriend(in) of collega waarvan u weet: die zou hier ook iets aan kunnen hebben.