Waarom ouders betrokken moeten zijn bij tieners – zonder te overheersen. Essentiële inzichten over autonomie en kritisch denken

03/08/2025 – 05:00 uur

Puberteit is niet alleen een aaneenschakeling van hormonen en een vleugje rebellie. Volgens de bekende Spaanse psycholoog Rocío Ramos-Paúl – ook in Nederland vooral bekend van het televisieprogramma ‘Supernanny’ – is het een cruciale periode waarin conflict tussen ouder en kind eigenlijk hoort. “Conflicten zijn onmisbaar in de puberteit. Heeft u nooit woorden met uw tiener? Dan lijkt het alsof u hem niet echt meemaakt,” vertelt ze in de nieuwste aflevering van de Upeka-podcast. Het ideaalbeeld van een harmonieus gezinsleven zonder botsingen? Een mythe, zegt Ramos-Paúl nuchter.

Conflict: onmisbare bouwstenen voor identiteit

Volgens Ramos-Paúl moeten wij die wrijving juist zien als een gezonde stap in de identiteitsontwikkeling van pubers. Alles draait erom hoe zo’n clash wordt aangepakt. “Dit is precies het moment waarop u in uw rol als ouder moet groeien: wat vroeger werkte, werkt nu niet meer,” benadrukt ze. U zult moeten bijstellen en aanpassen aan hun veranderende behoeften.

Praat met uw puber – over alles

Een van de belangrijkste lessen voor ouders: tieners willen en moeten over alles kunnen praten, zelfs als ze zich ongeïnteresseerd voordoen. Of het nu gaat om politiek, seksualiteit, werk of de actualiteit: “Ze hebben het nodig om u te horen praten over deze onderwerpen. Niet omdat ze het altijd met u eens zijn – maar omdat ze uw standpunt meewegen in hun eigen meningsvorming,” benadrukt Ramos-Paúl. Daarmee oefent uw tiener het vormen van argumenten en leert hij zich staande te houden in zijn sociale omgeving.

Het belang van ‘op de achtergrond’ aanwezig zijn

Volgens Ramos-Paúl is pubers opvoeden geen taak die u zomaar kunt uitbesteden. “Iedereen kan voor een jong kind zorgen. Maar bij een puber moet u zelf aanwezig zijn – maar op een andere manier dan vroeger,” waarschuwt ze. Dus niet meer overal vooraan zitten bij het schoolvoetbal, maar wel: op de achtergrond meekijken en beschikbaar zijn. “Ga niet te opzichtig mee naar hun optreden, maar wees niet verbaasd als ze u vervolgens verwijten dat u er niet bij was,” zegt ze met een glimlach.

• Laat ruimte: Duw niet, maar wees in de buurt voor gesprekken.
• Ga conflicten niet volledig uit de weg: Ze zijn een teken van groei en zelfstandigheid.
• Accepteer hun schaamte: Een knuffel bij het fietsenhok? Die tijd is even voorbij – en dat is normaal.

Schaamte en zelfstandigheid: het hoort erbij

Opeens wil uw twaalfjarige geen kus meer bij de schoolpoort: “Ze zijn niet boos, ze zoeken simpelweg losmaking van hun ouders en meer aansluiting bij hun vrienden.” Voor veel ouders lastig, maar eigenlijk heel gezond, aldus Ramos-Paúl. Het toont aan dat uw kind op een natuurlijke manier werkt aan zijn eigen emotionele onafhankelijkheid.

Beschikbaar zijn – zonder te overheersen

De belangrijkste boodschap van Ramos-Paúl? Wees aanwezig en luister, maar ga hun leven niet overnemen. En accepteer dat conflict niet alleen onvermijdelijk is, maar noodzakelijk voor hun groei en zelfontwikkeling. Juist in die momenten – wanneer u het flink oneens bent – zit de echte verbinding. Want, zoals ze zegt: als u het nóóit oneens bent met uw puber, bent u waarschijnlijk niet dichtbij genoeg.

De puberteit draait om experimenteren, grenzen verkennen en – ja – kritiek op uw ouderlijke beslissingen. Zie het als een kans om te laten zien dat u altijd blijft luisteren, ongeacht hoe groot de mond soms is. En vergeet niet: in 2025 zijn er gelukkig genoeg boeken, podcasts en lokale initiatieven zoals Stichting Opvoeden of ouderschapsavonden in het buurthuis om u hierbij te ondersteunen. U hoeft het niet alleen te doen, maar ú blijft wel hun belangrijkste baken.