Elk jaar wordt wereldwijd 20% van het voedsel weggegooid — genoeg om een miljard mensen te voeden

We hebben als mensheid een opmerkelijk ironisch punt bereikt. Volgens de Verenigde Naties is honger wereldwijd tegenwoordig geen gevolg van te weinig voedselproductie. We produceren zelfs genoeg om iedere inwoner van de aarde te voeden. En toch belandt ieder jaar maar liefst 20% van al het geproduceerde voedsel bij het afval.

In veel welvarende landen – Nederland inbegrepen – gebeurt dit verspillen vooral bij ons thuis: van vergeten restjes in de koelkast tot groenten die slap in de kast blijven liggen. Maar verlies ontstaat ook al tijdens de oogst, vaak door gebrekkige opslag, plagen of een tekort aan logistieke middelen. Afstand tot de markt is ook een belangrijke factor, iets dat je zelfs bij de groente- en fruitveilingen in bijvoorbeeld Westland terugziet.

Volgens een recent Nature Food-onderzoek staan China, India en de VS bovenaan de lijst als het gaat om voedselverspilling. Spanje staat op plaats negen, maar hier komen de verrassende cijfers: deze verspilling zorgt jaarlijks voor vijf keer meer CO₂-uitstoot dan de hele luchtvaartindustrie. In totaal is voedselverspilling goed voor circa 10% van de wereldwijde broeikasgasemissies. En, misschien wel het meest schokkend: de financiële schade loopt op tot meer dan een biljoen euro per jaar — dat is bijna de omvang van de Nederlandse economie.

“We zitten in 2025 — nog maar vijf jaar tot 2030 — en er is weinig vooruitgang geboekt,” zegt onderzoeker Sarah Kakadellis. “We moeten dringend meer ambitieuze maatregelen invoeren. Terwijl een groot deel van de wereldbevolking met voedselonzekerheid kampt, verspillen we meer dan een derde van wat we produceren. Met ieder weggegooid product verkwisten we niet alleen voedsel, maar ook water, energie en grondstoffen die nodig waren voor de teelt.”

De Verenigde Naties streven ernaar om voedselverspilling vóór 2030 te halveren (één van de 17 Sustainable Development Goals). Een effectieve benadering: gebruik elk onderdeel van een product volledig — van schil tot steel. Of, zoals we hier zeggen: “van kop tot staart” — maar dan voor wortels en granen.

Een treffend Spaans voorbeeld: bananen. Niet het vruchtvlees, maar de schil. In 2023 werd alleen al op de Canarische Eilanden bijna 27 miljoen kilo banaan weggegooid. We weten vaak niet dat juist de schil gezondheidsvoordelen heeft, zoals onderzocht door Kathleen M. Zelman (Tulane University). Onrijpe, groene bananenschillen zijn goed voor de spijsvertering, terwijl de rijpere variant het immuunsysteem ondersteunt. Triptophan en vitamine B6 in de schil kunnen zelfs bijdragen aan het verbeteren van stemmingen en slaap, wat indirect een positieve invloed heeft op uw algehele welzijn.

Ook bier is een product waarvan veel bijproduct weggemikt wordt — met name bierbostel, een restproduct van de productie. In Spanje wordt jaarlijks meer dan 600.000 ton bierbostel geproduceerd. Sommige innovatieve bedrijven, zoals Better Balance, maken van bostel zelfs smakelijke en vezelrijke snacks, zonder conserveringsmiddelen of toegevoegde suikers — mooi passend binnen de eiwittransitie die we ook in Nederland zien bij merken als De Vegetarische Slager.

De derde en misschien minst bekende optie: voedselreststromen inzetten buiten het bord. Zo wordt het “oergraan” gierst in Spanje vooral verbouwd voor veevoer. Nieuw onderzoek (International Journal of Public Health) laat zien dat gierstkorrels uitstekend te gebruiken zijn in kussens en matrassen vanwege de hypoallergene, doorbloedingsbevorderende en schimmelwerende eigenschappen. Door hun hoge antioxidantcapaciteit kunnen gierstkussens zelfs bijdragen aan een betere huidgezondheid bij mensen met een kwetsbare huid — iets dat trouwens ook stilletjes doordringt in Nederlandse eco-design kringen.

Het mag duidelijk zijn: door creatief en bewuster om te gaan met wat we produceren en consumeren, voorkomen we niet alleen verspilling — we creëren kansen voor innovatie en gezondheid. Zo verandert de manier waarop we omgaan met voedselresten — van de supermarkt tot aan je nachtkastje. En nee: u hoeft uw slaap er niet meer voor te laten.