Volgens recente studies draagt de rijkste 1% maar liefst 26 keer meer bij aan extreme hitte dan het wereldwijde gemiddelde.

• De top 1% vervuilt net zo veel als de armste 66% van de wereldbevolking
• Nederland stoot tientallen keren meer CO2 uit dan de minst ontwikkelde landen

Wie al jaren het nieuws volgt – en dat doen we in Nederland goed – vermoedde het natuurlijk: de grootste klimaatvervuilers zijn niet de massa, maar de allerrijksten. Waar het rapport ‘The Great Carbon Divide’ jaren geleden vooral wees op een trend, komt een nieuwe studie uit 2025 in Nature Climate Change nu met keiharde cijfers. De uitkomst laat niets aan het toeval over: wereldwijd is de rijkste 10% verantwoordelijk voor twee derde van de opwarming sinds 1990.

Onder leiding van Sarah Schöngart van het Zwitserse Technologie-instituut ETH Zürich, werd met behulp van moderne klimaatmodellen het effect van economische ongelijkheid op klimaatverandering blootgelegd. De kloof blijkt enorm: het kleine, rijke deel van de wereldbevolking jaagt de temperaturen en het aantal extreme weersgebeurtenissen – zoals hittegolven en droogtes – flink omhoog.

Wat vooral opvalt: de rijkste 1% zorgde 26 keer harder dan de gemiddelde wereldburger voor meer maandelijkse hittepieken (extremen die normaal eens per honderd jaar voorkomen) en 17 keer vaker voor droogtes in gevoelige gebieden als het Amazonegebied.

Dit onderzoek werpt een nieuw licht op de verbinding tussen emissie-ongelijkheid, inkomen en klimaatonrecht. Terwijl miljoenen mensen in Zuid-Amerika, Zuidoost-Azië en het zuiden van Afrika moeite hebben hun voetafdruk klein te houden, heeft het luxe leven van welgestelden disproportioneel veel gevolgen voor het weer wereldwijd. Alarmerend, zeker gezien het feit dat juist deze regio’s historisch het minst bijdragen aan vervuiling.

“Onze studie bewijst dat extreme klimaateffecten geen vaag gevolg van ‘globale emissies’ zijn, maar direct te koppelen zijn aan onze levensstijl en investeringen”, aldus Schöngart. “Rijke uitstoters spelen een sleutelrol als aanjagers van klimaatextremen. Dat vraagt om klimaatbeleid gericht op het terugdringen van hun impact.”

Door economische data te koppelen aan gesimuleerde klimaatmodellen, wisten Schöngart en haar team per inkomensgroep in kaart te brengen wie verantwoordelijk is voor welke klimaateffecten. Een opvallend detail: alleen al de rijkste 10% in de VS en China was verantwoordelijk voor twee tot drie keer zo veel hittepieken in kwetsbare gebieden als andere groepen.

“Als iedereen op aarde had geleefd als de armste helft van de wereld, zou de extra opwarming sinds 1990 te verwaarlozen zijn geweest”, stelt co-auteur Carl-Friedrich Schleussner. Ongelijkheid aanpakken is dus cruciaal voor rechtvaardig en effectief klimaatbeleid.

Interessant is dat het onderzoek extra nadruk legt op ‘verborgen’ emissies: die uit investeringen en kapitaal, bovenop persoonlijk consumptiegedrag. Beter toezicht op waar het geld van de rijken naartoe stroomt, kan substantieel bijdragen aan lagere uitstoot.

Dit is dus geen ver-van-mijn-bed-show of puur academisch debat: het raakt aan de keiharde realiteit van de huidige klimaatcrisis. Volgens Schleussner kan klimaatbeleid dat de grootste vervuilers niet specifiek aanpakt, één van de krachtigste stuurinstrumenten voor een betere toekomst mislopen.

Het Zwitserse team adviseert dat hun bevindingen aanleiding geven tot progressief beleid, gericht op de allerrijksten. Daarbij is het belangrijk om draagvlak te creëren onder de bevolking. Wie vervuilt, betaalt – zo’n insteek maakt het mogelijk om ontwikkelingslanden te ondersteunen en schade te beperken, zeker nu het klimaatdebat ook steeds vaker op de Haagse agenda staat. Eerlijk delen én eerlijk betalen: dat is volgens de onderzoekers de weg naar een veiliger en rechtvaardiger wereld.