Waarom de lengte van Nederlanders (en Amerikanen) afneemt — en wat daarachter zit

Steeds meer studies tonen: Nederlanders en Amerikanen worden niet langer meer, sommige generaties zijn zelfs kleiner dan hun ouders — lees hoe voeding, ongelijkheid en genetische limiet een rol spelen.

Verspreid de liefde

Hoe het kan dat Nederlanders en Amerikanen de afgelopen decennia niet langer, maar juist iets kleiner worden — en wat daarachter zit

  • Ontdek waar onze voorouders 25.000 mysterieuze jaren verbleven
  • Ons brein? Te danken aan een virus dat miljoenen jaren geleden toesloeg

Je zou denken dat vooruitgang altijd leidt tot groei: meer mensen, meer welvaart, zelfs langere mensen. Maar ontwikkeling verloopt grillig. Vooruitgang brengt niet in elke generatie betere levensomstandigheden. Als je de cijfers bekijkt in plaats van je gevoel volgt, zie je dat gemiddeldes in sommige landen niet meer omhooggaan — soms zelfs omlaag.

Het beeld dat iedere volgende generatie langer is dan de vorige, gaat niet langer op. Zo groeiden we in de VS en Nederland decennialang gestaag, maar nu zien we iets bijzonders: de jongvolwassenen zijn er gemiddeld kleiner dan hun oudere broers, zussen of zelfs ouders. Hoe kan dit? Eten we niet beter? Bewegen we niet meer? Hebben we niet betere gezondheidszorg en minder oorlog dan onze (over)grootouders? De sleutel ligt, opnieuw, bij de data.

Laten we concreet zijn. In de Verenigde Staten bereikten volwassenen hun piekgemiddelde rond 2003-2004. Sindsdien ligt de gemiddelde lengte vrijwel stil en bij mannen zelfs iets lager. Vergelijkbare cijfers uit Nederland – jarenlang de ‘langstgemiddelde natie ter wereld’ – tonen dat de groei stopte na de geboortecohort van 1997, met als piek 183,8 cm voor mannen en 170,7 cm voor vrouwen. Sindsdien: stagnatie of zelfs een lichte daling — een paar millimeter, maar opvallend genoeg om te registreren.

In het Verenigd Koninkrijk wordt vooral gekeken naar metingen op 5-jarige leeftijd, waar men ook een lichte daling ziet, mogelijk door meer obesitas en type 2 diabetes bij kinderen. Studies noemen tekorten aan vitamine D en calcium, vooral in het (kinder)menu. In het Midden-Oosten en delen van Afrika is een afname in lengte vooral gerelateerd aan ondervoeding en problemen in de volksgezondheid. Maar Nederland en de VS? Daar is het onduidelijk, al hebben onderzoekers wel theorieën.

  • Genetische limiet: Na een eeuw goede voeding en zorg lijken rijke landen het maximaal haalbare gemiddeld wel zo’n beetje bereikt te hebben. Groter worden zit er statistisch gewoon niet meer in. Als een populatie op haar piek zit, treden natuurlijke kleine schommelingen op — omhoog en omlaag.
  • Ons moderne dieet & obesitas: Calorierijke, bewerkte voeding levert wel energie maar weinig bouwstoffen als calcium en vitamine D. Obesitas op zichzelf lijkt de uiteindelijke lengte nauwelijks te beïnvloeden, maar ziekten als diabetes mogelijk wél.
  • Ongelijkheid: De economische taart groeit, maar het verschil tussen rijk en arm ook. Minderbedeelden eten slechter en zien vaker dokters van lagere kwaliteit. Dat maskeert de cijfers zolang je naar gemiddelden kijkt, maar in detail zou het invloed kunnen hebben.
  • Migratie: Steeds meer Nederlanders hebben een achtergrond uit regio’s waar de gemiddelde lichaamslengte lager ligt. Dat drukt het algemene gemiddelde iets omlaag — al is dat effect in de praktijk klein.

Er spelen allerlei factoren door elkaar — geen enkele wetenschapper kan één oorzaak aanwijzen. Wat weet u wel zéker: lichaamslengte is geen doel op zich, maar zegt vaak iets over algemene volksgezondheid. Misschien is het tijd om minder op lengte te focussen, en meer op bredere maatstaven zoals kwaliteit van voeding, mentale gezondheid en ongelijkheid.

Laat u niet gek maken door cijfers

  • Cijfers liegen niet, maar hoe wij ze interpreteren doet er toe. Niet elke statistiek is zinvol voor elke vraag. Als je niet snapt waarom een bepaalde statistiek gebruikt wordt, loop je het risico de conclusie volledig te missen.

Bronnen (MLA):

  • Schönbeck, Yvonne, et al. “The World’s Tallest Nation Has Stopped Growing Taller: The Height of Dutch Children from 1955 to 2009.” Pediatric Research, vol. 73, no. 3, Maart 2013, pp. 371 – 377. doi:10.1038/pr.2012.189. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23222908/
  • NCD Risk Factor Collaboration. “A century of trends in adult human height”. eLife 5:e13410 (2016). DOI:10.7554/eLife.13410.002 National Center for Health Statistics. “National Health Statistics Reports No.122” (2018). https://elifesciences.org/articles/13410
  • Fryar, Cheryl D., Deanna Kruszon‑Moran, Qiuping Gu, and Cynthia L. Ogden. “ Mean Body Weight, Height, Waist Circumference, and Body Mass Index Among Adults: United States, 1999 – 2000 Through 2015 – 2016. ” National Health Statistics Reports, no. 122, National Center for Health Statistics, 20 dec. 2018, https://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr122-508.pdf
  • NCD Risk Factor Collaboration. “Height and body-mass index trajectories of school-aged children and adolescents from 1985 to 2019 in 200 landen en gebieden: een gecombineerde analyse van 2181 bevolkingsstudies”. Lancet 396:1511–1524 (2020). DOI:10.1016/S0140-6736(20)31859-6 https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)31859-6/fulltext