Komt het u bekend voor? U staat aan de kassa bij Albert Heijn, betaalt contant, en merkt even later dat u uw biljetten weer keurig op volgorde in uw portemonnee legt – van groot naar klein. Het lijkt misschien een kleinigheid, maar deze gewoonte zegt soms meer over u dan u op het eerste gezicht zou denken.

Geld is in Nederland veel meer dan alleen een ruilmiddel voor boodschappen of een cappuccino bij de HEMA. Het vertegenwoordigt zekerheid (denk aan die spaarrekening voor onverwachte uitgaven), controle, en voor velen ook een vorm van persoonlijke vrijheid. Vooral fysiek geld, onze eurobiljetten, geeft ons een tastbaar gevoel van voorspoed en onafhankelijkheid.

Ons brein koppelt letterlijk het zien en aanraken van eurobiljetten aan het vermogen om problemen op te lossen, aan onze autonomie, en ons talent om onze eigen keuzes te maken. Geen wonder dat sommige mensen bijna een emotionele band hebben met contant geld.

Bovendien speelt culturele achtergrond een grote rol. In Nederland, waar pinnen steeds normaler wordt, blijven sommige generaties toch trouw aan contant geld als symbool voor succes en betrouwbaarheid. Ook zien we het bewust bewaren van biljetten bij mensen die waarde hechten aan tradities of die met plezier terugdenken aan de ouderwetse spaarpot van vroeger.

Het verzamelen en ordenen van bankbiljetten is dus zelden alleen financieel: het is vaak ook emotioneel geladen.

Waarom sorteren we onze biljetten eigenlijk?

Wat betekent het nu als u uw bankbiljetten altijd op volgorde van waarde bewaart, met de hoogste eerst? Opruimgoeroe Marie Kondo – bekend van haar liefde voor orde in alles, van je woonkamer tot je sneakers – stelde jaren geleden al dat het organiseren van spullen helpt om rust te creëren, ook in je hoofd. Datzelfde geldt voor uw portemonnee.

Of u nu uw geld verstopt in de binnenzak van uw jas van Scotch & Soda of keurig in het vakje van uw Secrid-portemonnee schuift: deze kleine gewoonte kan veel zeggen over uw karakter. Psychologisch gezien is het namelijk niet alleen praktisch, maar weerspiegelt het ook uw omgang met structuur, planning, en zelfs met onverwachte situaties.

Structuur als spiegel van uw persoonlijkheid

Volgens psychologen komt het ordenen van bankbiljetten vaak voor bij mensen die gehecht zijn aan orde en overzicht. Dit zijn vaak types die hun agenda netjes bijhouden, meubels een vaste plek geven en ook in stressvolle tijden kalm blijven dankzij hun vaste routines.

De gewoonte om geld te sorteren wordt soms zelfs gelinkt aan de behoefte aan emotionele controle. Zeker in een tijd waarin alles steeds sneller verandert – denk aan digitale betalingen en wisselende prijzen bij de tankstations van Shell en TotalEnergies – geeft ordelijkheid bij contant geld een gevoel van grip.

Controle, sparen, en soms een beetje te veel?

• Financiële discipline: Wie biljetten sorteert, let vaak ook goed op zijn uitgaven. U ziet direct hoeveel u uitgeeft aan de markt op zaterdag en houdt ongemerkt bij wat nog over is voor die nieuwe jas van Suitsupply.
• Bewuste spaarder: Veel Nederlanders doen het uit gewoonte; sorteren zorgt voor overzicht en vermindert de kans op impulsaankopen.
• OCD of gewoon netjes? Let op: als het sorteren dwangmatig wordt – bijvoorbeeld als u zich onrustig voelt wanneer het geld niet perfect ligt – kan het wijzen op een obsessief-compulsieve stoornis (OCS). Volgens het Nederlandse Trimbos-instituut kunnen mensen met OCS hun dag niet afsluiten zonder volledige orde en symmetrie. Dit hoeft geen probleem te zijn, maar bij serieuze belemmeringen helpt een gesprek met een specialist.

Een nuchtere benadering uit Nederland

In een land waar ‘doe maar normaal’ nog vaak het credo is, is het goed om te weten: een beetje ordelijkheid kan u juist helpen rust te bewaren en controle te voelen in een drukke wereld. Maar ervaart u echt stress als uw biljetten niet op volgorde liggen? Dan is het misschien tijd om uw gewoonten onder de loep te nemen.

Zelf merk ik trouwens ook: na een drukke dag geeft het opnieuw ordenen van mijn portemonnee me altijd net even dat stukje overzicht terug. Een kleine gewoonte, met een groot effect op mijn gevoel van controle.

Dus: ordent u voortaan die briefjes van 100 tot 5 euro – of laat u liever alles kriskras zitten? Wat u ook kiest, weet dat u in goed gezelschap bent van miljoenen Nederlanders die bewust (of onbewust) op zoek zijn naar grip op hun geld én hun leven.