Een nieuwe kijk op hoe de menselijke voetafdruk onzichtbare sporen in ons lichaam achterlaat

• Ontdekking van mysterieuze rode stippen in het heelal: zijn dit de meest raadselachtige objecten tot nu toe?
• Na vlees en drankjes: op kweek gebracht sperma wordt het volgende grote labproduct

Al jaren onderzoeken wetenschappers wereldwijd welke schadelijke stoffen er in onze omgeving circuleren. In Nederland alleen al overlijden er jaarlijks duizenden mensen aan de gevolgen van milieuvervuiling. Wat vroeger vooral een probleem leek buiten onszelf, blijkt nu ongekend diep in onze biologie door te dringen. Het idee van een ‘tweede lichaam’ dat wordt opgebouwd uit restanten van onze industrie en moderne leefstijl krijgt steeds meer wetenschappelijke onderbouwing.

Dit ’tweede lichaam’ is geen extra orgaan, maar het resultaat van stoffen die ongemerkt via water, lucht en voedsel het menselijk lichaam binnendringen. Van de toppen van de Alpen tot het Markermeer — het spoor van deze verbindingen is overal te vinden.

Dat deze verbindingen zich ophopen in mensen en dieren, baart onderzoekers serieus zorgen. Het debat is nu verschoven naar de vraag: wat betekent het voor onze gezondheid als we continu worden blootgesteld aan een groeiende mix van verontreinigende stoffen?

Ter vergelijking: door milieuproblemen, zoals fijnstof en giftige chemicaliën, belanden jaarlijks tienduizenden mensen op de intensive care van Nederlandse ziekenhuizen. Dit is geen doemdenken — het zijn harde cijfers uit 2025.

Onuitwisbare sporen van plastic en chemicaliën in uw lichaam

Volgens het onafhankelijke platform Futurism spelen vooral kunststoffen een grote rol. Plastics zijn inmiddels overal: van het strand van Scheveningen tot aan de bodem van de Noordzee. Ze zijn doorgedrongen tot de voedselketen, verstoren de voortplanting bij vissen in de Waddenzee en remmen zelfs groei van planten in de Bollenstreek.

Onderzoek laat zien: microplastics zijn in vrijwel elk deel van het menselijk lichaam terug te vinden. Denk aan uw tong, vingers, longen, hersenen en nieren — geen enkele plek blijft gespaard.

Maar plastics zijn slechts het topje van de ijsberg. In ons bloed zitten inmiddels PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen), in de maag FCC’s, en op de huid treffen we BPA’s aan. Ook vormen restanten van uitlaatgassen en fijnstof inadembare gevaren voor iedereen die dagelijks met de fiets over het Damrak rolt.

Een opvallend Amerikaans onderzoek, uitgevoerd aan de Universiteit van Californië in San Francisco in 2021, vond bij zwangere vrouwen sporen van 109 verschillende onbekende chemicaliën. Meer dan de helft was niet eerder in mensen aangetroffen, waarvan 42 werden bestempeld als ‘raadselachtige stoffen’. U leest het goed: zelfs experts weten niet wat al deze stoffen met ons doen.

Een belangrijk knelpunt is het gebrek aan openheid vanuit de chemische industrie. Zolang toezichthouders zoals het RIVM en de Europese ECHA niet strikter controleren, kunnen fabrikanten nieuwe stoffen toevoegen aan voedingsmiddelen, afvalwater en zelfs lucht — zonder dat wij weten wat de gevolgen zijn.

Volgens veel gezondheidsexperts zijn de effecten nu al onomkeerbaar. Dat vraagt om een structurele aanpak, niet alleen met beleid, maar ook met aanpassingen in ons dagelijks leven. Het is tijd om deze onzichtbare dreiging écht serieus te nemen.

Wat kunt u zelf doen?

• Kies vaker voor kraanwater: leidingwater in Nederland wordt streng gecontroleerd op PFAS en andere schadelijke stoffen.
• Let op labels: vermijd producten met onnodige plastics, vooral als het om voedselverpakkingen gaat. Denk aan lokale initiatieven zoals Plastic Soup Surfer die supermarkten aanspreken op hun verpakkingen.
• Ventileer uw woning goed, vooral wanneer u kookt, schoonmaakt of nieuwe meubels hebt aangeschaft.
• Ondersteun organisaties die pleiten voor strengere regelgeving (denk aan Milieudefensie of het Longfonds).

We leven in een tijdperk waarin ‘onzichtbare’ vervuiling onze lichamen tot op celniveau beïnvloedt — een bizarre realiteit van 2025. Bewust worden is de eerste stap, want zelfs kleine aanpassingen kunnen de impact verminderen. Deel deze inzichten, want samen kunnen we de toekomst van onze gezondheid én die van Nederland veranderen.