Het ontbreken van een genderperspectief in technologische ontwerpen versterkt bestaande vooroordelen. En dat is geen probleem dat alleen binnen de IT speelt; het raakt allerlei vakgebieden, van de medische wereld tot de techniek in Eindhoven.

Laatst sprak ik met een slimme voice-assistent – zo eentje die een goede eettent in Amsterdam aanbeveelt of je Thuisbioscoop aanzet. Het viel me weer op: bijna altijd een vriendelijke vrouwenstem, altijd behulpzaam. U kent het wel, het stereotype van de dienstbare secretaresse 2.0. Het is maar één voorbeeld van hoe gebrek aan genderperspectief in technologie hardnekkige misverstanden bevestigt. En helaas: deze blinde vlek vinden we terug in veel sectoren, met verstrekkende en soms gevaarlijke gevolgen.

Medische wetenschap: meer dan alleen mannenstandaarden

In de gezondheidszorg zijn genderverschillen essentieel. Neem hartaanvallen: mannen ervaren vaak het ‘klassieke’ drukkende gevoel op de borst, maar vrouwen hebben juist vaker last van misselijkheid of vermoeidheid. Door die verschillen worden hartinfarcten bij vrouwen nog steeds te vaak te laat herkend, met hogere sterftecijfers tot gevolg. Ook in Amsterdam UMC is dit probleem de laatste jaren helderder in beeld gekomen.

Farmacologie en biologie: één muis is de andere niet

In laboratoria wereldwijd zijn medicijntests vaak uitsluitend op mannelijke proefdieren gedaan. De reden? Dat is zogenaamd ‘eenvoudiger’. Maar vrouwelijke dieren, net als vrouwen zelf, hebben andere hormooncycli en reageren daardoor soms compleet anders op medicijnen. Het gevolg: onvolledige onderzoeksresultaten, die simpelweg niet breed toepasbaar zijn.

Productontwerp: van kogelwerende vesten tot autogordels

De kloof is pijnlijk zichtbaar in de manier waarop producten worden ontworpen. Kijk naar kogelwerende vesten van de Nederlandse politie: jarenlang vooral afgestemd op een mannelijke lichaamsbouw. Voor vrouwen sluiten ze minder goed aan, met veiligheidsrisico’s als gevolg – iets wat politievakbonden de afgelopen tijd vaker aankaarten.

Genderperspectief: winst voor iedereen

Diversiteit meenemen verbetert niet alleen de eerlijkheid, maar zorgt voor betere resultaten en veiligere diensten. Wetenschap en technologie die vanuit verschillende perspectieven worden ontwikkeld, leveren sterkere oplossingen op en maken producten toegankelijker – of u nu in Utrecht woont, of Rotterdam.

In 2025 organiseert de Graduate School van de Universiteit Utrecht een landelijke leergang over gender in onderzoek – een mooi initiatief waar andere instellingen zeker een voorbeeld aan kunnen nemen. We mogen best hogere standaarden eisen: wetenschap die inclusief denken omarmt, is simpelweg relevanter en rechtvaardiger.

Isabelle Hupont Torres – Onderzoeker artificial intelligence, lid van de Nederlandse Vereniging Vrouw & Wetenschap