Kunt u het zich voorstellen: een zondag waarop de Dam, de Coolsingel én hele wijken in Utrecht autovrij zijn? In Zwitserland is deze gedachte springlevend, met serieuze voorstellen in het parlement om regelmatig een autoloze zondag in het hele land in te voeren. Het idee heeft naast klimaatwinst ook een verrassend sterke historische basis.

Foto: Aleksandr Kadykov via Unsplash

Oude traditie, nieuwe urgentie

De Zwitserse Groene Partij doet een opvallend voorstel: op meerdere zondagen per jaar alle niet-essentiële autoverkeer, waaronder motoren, vrachtwagens en personenwagens, uit het straatbeeld bannen. Dit moet volgens hen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen – met name uit Rusland – verder terugdringen en de CO₂-uitstoot een serieuze knauw geven.

In de jaren ’70 kende Zwitserland al vergelijkbare autoloze zondagen. Toen was brandstofschaarste tijdens de oliecrisis de belangrijkste drijfveer. Nu zijn het geopolitieke ontwikkelingen én het klimaatvraagstuk die dit idee weer op de politieke agenda brengen.

Waarom precies nu?

“De oorlog in Oekraïne maakt pijnlijk duidelijk dat een onafhankelijke energievoorziening zonder fossiele brandstoffen cruciaal is,” zegt Florence Brenzikofer, parlementslid voor de Zwitserse Groenen. In Nederland klinkt dezelfde discussie, zeker na de recente prijsstijgingen aan de pomp en het groeiende belang van Europese energiezekerheid.

Hoe zou het eruitzien?

• Op minstens vier zondagen per jaar verboden voor gemotoriseerd verkeer (behalve hulpdiensten en uitzonderingen).
• Iedereen kan gratis en veilig wandelen, fietsen of skaten door de stad en op de snelwegen.
• Plein en straten veranderen tijdelijk in markten, festivals of gewoon een plek voor buurtontmoetingen.

Dit levert niet alleen schonere lucht en minder verkeersgeluid op, maar biedt ook ruimte voor meer gemeenschap en initiatieven van lokale ondernemers. Stelt u zich voor: de Haarlemmerdijk als festivalterrein, of de Mauritskade als reusachtig buitencafé.

Steeds populairder in heel Europa

Niet alleen Zwitserland flirt met het autoloze-concept. Steeds meer steden, van Parijs tot Groningen, experimenteren met autovrije zondagen of zelfs permanente autoluwe zones. In Amsterdam zijn de pilots met bewonersstraten-voor-één-dag inmiddels een begrip geworden.

De voordelen? Minder uitstoot, mensen gezonder in beweging en wijken die weer opbloeien. Tegelijk ontstaan er discussies over bereikbaarheid en voorzieningen, dus een goede balans en lokaal maatwerk blijven essentieel.

Wat gebeurt er hier in 2025?

Inmiddels worden in steeds meer Nederlandse steden kleinere autovrije experimenten georganiseerd, vaak met enthousiaste reacties van inwoners en ondernemers. Denk aan ‘Parkdagen’ in Rotterdam of de jaarlijkse ‘Fietsfeestdag’ in Nijmegen.

Of Nederland ooit op grote schaal voor Zwitserse modellen kiest? Niemand die het nu zeker weet. Maar één ding is duidelijk: het gesprek over autovrije dagen is relevanter dan ooit—én dichterbij dan u misschien denkt.

Praktische tips: Zo maakt u het meeste van een autovrije zondag

• Bedenk van tevoren waar u heen wilt gaan: veel steden organiseren op autovrije zondagen extra markten of culturele activiteiten.
• Neem uw fiets, step of picknickkleed mee en ontdek delen van de stad waar u normaal niet komt.
• Spreek met buren af om samen de straat om te toveren tot speelplek of buurtterras.

Wie weet: misschien wordt de autoloze zondag de leukste traditie van het jaar. Durft u het aan om de auto een dagje te laten staan? In 2025 is het alleszins het proberen waard.