Psychologie blijft in 2025 een fascinerend vakgebied. Ik ben altijd onder de indruk hoe diepgaand professionals ons alledaags gedrag weten te analyseren — soms tot in details waar we zelf nooit bij stilstaan.

Of u nu trouw uw kassabon meeneemt na het afrekenen bij Albert Heijn, Jumbo of een lokale bakkerij, dat kleine papiertje kan verrassend veel vertellen over uw persoonlijkheid en drijfveren. Maar wat zegt de wetenschap hier nu écht over? Laten we de inzichten van gerenommeerde psychologen en recente studies uitlichten.

Drang naar controle en doelgerichtheid

Een interessant concept uit de gedragseconomie, ontwikkeld door Richard Thaler, spreekt over ‘mentale boekhouding’. Volgens deze theorie bewaren mensen hun bonnetjes omdat ze graag zicht houden op hun uitgaven en financieel gedrag onder controle willen houden.

In de praktijk merk ik dat mensen die altijd hun bonnetjes opslaan, vaak gestructureerd, doelgericht en behoorlijk consciëntieus zijn. Ze voeren regelmatig een overzicht van hun uitgaven in een app of zelfs ouderwets in een schrift – iets wat in Nederland trouwens steeds meer gebeurt door de populariteit van huishoudboekjes apps zoals Dyme of Grip.

Mensen die scherp op hun doelen zijn, nemen vaak netjes hun kassabon mee. , Shutterstock

Emotionele pijn bij uitgaven

Naast controle speelt emotie een grote rol. In de psychologie spreekt men van de ‘pain of paying’ — letterlijk de pijn die u kunt voelen bij het uitgeven van geld. Dit begrip werd in de jaren 90 geïntroduceerd door Ofer Zellermayer samen met George Loewenstein.

Wat blijkt? Mensen die een onaangenaam gevoel ervaren bij geld uitgeven, horen vaker tot de groep die bonnetjes meeneemt. Het geeft houvast en biedt een gevoel van controle. Aan de andere kant letten mensen die nauwelijks negatieve emotie voelen bij betalen, minder op hun financiële administratie — het bekende ‘het zal wel’-gevoel.

Voor wie uitgaven stressvol zijn, biedt het bijhouden van bonnetjes een gevoel van rust. , Shutterstock

Weinig vertrouwen in anderen

Een kassabon meenemen kan ook te maken hebben met wantrouwen of voorzichtigheid. Veel Nederlanders willen simpelweg het aankoopbedrag kunnen controleren, mocht er iets misgaan — denk aan dubbele afschrijvingen of foute aanbiedingen aan de kassa van de HEMA of Lidl. Zelf ben ik er ook zo één: liever controleren dan achteraf spijt hebben.

Obsessief-compulsieve trekken

Soms zit er een diepere, psychische oorzaak achter, zoals obsessief-compulsieve stoornis (OCS). Personen met OCS ervaren dwanggedachten en herhalende handelingen. Bijvoorbeeld: “Als ik de bon niet meeneem, gebeurt er iets slechts.” Hoewel ze beseffen dat dit niet logisch is, geeft het meenemen van de bon tijdelijk opluchting. In de praktijk komt dit minder vaak voor, maar het laat zien hoe divers de achterliggende redenen kunnen zijn.

Nuance is belangrijk

Of u nu standaard uw kassabon bewaart of nooit kijkt naar het stukje papier, het zegt zeker iets, maar niet álles over uw karakter. Er bestaat geen sluitende relatie tussen bonnetjes en persoonlijkheid. Misschien vindt u het gewoon onnodig afval, of bent u inmiddels helemaal overgestapt op digitale afschriften in uw ING- of Rabobank-app.

Dus: geen kassabon meenemen? Dat maakt u niet direct slordig of ongeïnteresseerd in uw financiën. Iedereen heeft zo zijn eigen gewoontes.