De Britse overheid heeft in januari 2025 een nieuwe financieringsronde gelanceerd, waarmee gemeenten in het hele land projecten voor schonere lucht kunnen realiseren en de uitstoot van fijnstofdeeltjes PM2,5 kunnen verminderen.

Verkeer in Londen

Deze nieuwe subsidie is onderdeel van het bekende Air Quality Grants-programma, waarmee lokale overheden tot £2 miljoen (ongeveer €2,3 miljoen) kunnen aanvragen voor innovatieve projecten gericht op schonere lucht. In totaal heeft het programma sinds de start al ruim £54,5 miljoen uitgekeerd aan tientallen succesvolle initiatieven bij scholen, bedrijven en in buurten door heel het VK.

Dankzij deze investeringen zijn honderden projecten mogelijk gemaakt, allemaal met één hoofddoel: minder schadelijke fijnstof in onze lucht, en een gezondere leefomgeving voor iedereen.

Waarom fijnstof PM2,5 zo’n groot gevaar vormt

Fijnstofdeeltjes met een grootte van PM2,5 worden algemeen gezien als een van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid. Ze zijn zo klein dat ze diep in de longen terechtkomen, en zelfs via het bloed door ons lichaam verspreiden. Deze minuscule deeltjes ‘dragen’ bovendien vaak andere giftige stoffen met zich mee, die op hun beurt weer extra gezondheidsrisico’s veroorzaken.

De effecten van de projecten zijn zichtbaar: volgens officiële cijfers is de concentratie PM2,5 in het VK sinds 2010 met 9% gedaald. Ook stikstofdioxide, een andere schadelijke luchtverontreiniger, is in deze periode afgenomen tot historisch lage niveaus.

Minder verkeer, meer gezonde lucht

Een groot deel van deze verbeteringen komt door het aanpakken van uitlaatgassen van verkeer, met name in stedelijke gebieden. Daar zijn auto’s de grootste bron van PM10 en PM2,5. De subsidie is bovendien aanvullend op bredere investeringen van de Britse overheid, waaronder £3,5 miljard voor de transitie naar schone auto’s – denk aan elektrische wagens en voertuigen op waterstof. Ook alternatieven als OV, fietsen en wandelen worden actief gestimuleerd.

Niet alleen mensen, maar ook dieren lijden onder luchtvervuiling

Recent onderzoek toont aan dat luchtverontreiniging niet alleen mensen treft. Kinderen die langdurig worden blootgesteld aan fijnstof hebben vaker last van ademhalingsproblemen en ontwikkelen sneller astma. Maar het speelt ook elders: zo bleek uit een Britse studie dat bijen in dorpen met meer luchtvervuiling hun taken langzamer uitvoeren, wat leidt tot snellere sterfte onder bijenvolken vergeleken met regio’s waar de lucht schoner is. En dat raakt uiteindelijk ook onze eigen voedselvoorziening.

De inzet van deze subsidies is dus breder dan alleen mensen beschermen – het draagt direct bij aan een leefbaardere omgeving voor iedereen in Nederland én daarbuiten. Zelf merkte ik bijvoorbeeld pas het verschil in luchtkwaliteit na een paar dagen buiten Amsterdam – en dat motiveert me om het onderwerp vaker op de agenda te zetten, ook in lokale beleidsplannen.

Wat betekent dit voor Nederland?

Ook hier blijft luchtkwaliteit een issue, zeker in drukke steden als Rotterdam of Utrecht. Britten lopen met dit fonds opnieuw voorop in Europa – wie weet, inspireert het onze gemeenten om zelf soortgelijke initiatieven te starten. Want dagelijks schonere lucht ademen, dat willen we toch allemaal.