De Europese Unie staat op het punt een nieuwe, aangescherpte versie van de klimaatwetgeving te presenteren, gericht op het drastisch terugdringen van broeikasgasemissies tegen 2040. Het doel? Een daling van maar liefst 90% ten opzichte van het niveau van 1990. Opvallend: zelfs het huidige plan voor 2030 kraken aan de randen.

Deze week maakt de Europese Commissie haar ambitieuze plannen voor de periode tot 2040 bekend. Maar lukt het de lidstaten om de al geldende doelen te halen?

Nieuwe doelen, oude zorgen

Volgens ingewijden, zoals gemeld door POLITICO, zal de Europese Commissie deze week haar herziening van klimaatdoelstellingen officieel presenteren. Het vooruitzicht: tegen 2040 moeten EU-landen hun CO₂-uitstoot vrijwel elimineren – een forse stap van de reeds vastgestelde 55% emissiereductie voor 2030. Dat klinkt geweldig, maar in de praktijk blijken de huidige doelen al moeilijk haalbaar. Verschillende rapporten wijzen op het risico dat de EU de deadline van 2030 simpelweg niet haalt.

Waarom stokken de klimaatambities?

Een ambitieuze Europese Green Deal werd in 2019 vol trots geïntroduceerd, maar heeft sindsdien de nodige deuken opgelopen. De maatschappelijke weerstand is voelbaar, en veranderende geopolitieke verhoudingen – denk aan de oorlog in Oekraïne – zorgen voor onverwachte hindernissen.

• Energiecrisis: Door het wegvallen van Russisch gas keren sommige lidstaten tijdelijk terug naar steenkool, iets wat haaks staat op de groene agenda.
• Sociale gevolgen: De versnelling richting duurzamere energie roept zorgen op over energiarmoede en maatschappelijke onrust. In Duitsland is dit al tastbaar: weinig enthousiasme en veel onzekerheid bij gezinnen en bedrijven rond de Energiewende.

Technologie: kansen én hobbels op de weg

Het goede nieuws: Nederland en andere EU-landen hebben grote stappen gezet in zon en windenergie. Toch zijn er nog flinke uitdagingen om écht fossielvrij te worden. Vooral de lastige opslag van duurzame energie en de stabiliteit van het net – zeker nu we massaal aan de warmtepompen en elektrische auto’s zitten – blijven een hoofdpijnpunt.

Een andere sleuteltechnologie is carbon capture, oftewel het afvangen en opslaan van CO₂. Met name in zware industrieën – neem Tata Steel in IJmuiden – blijkt het lastig om helemaal afscheid te nemen van fossiele brandstoffen.

Binnenlands perspectief: wat betekent het voor Nederland?

Voor Nederlandse huishoudens en bedrijven zijn de gevolgen direct merkbaar. Denk aan de aanhoudende discussie over de sluiting van kolencentrales, de windmolens aan zee en de investeringen in warmtenetten in Amsterdam en Rotterdam. Het is duidelijk: de route naar een klimaatneutraal 2050 vraagt flinke investeringen en een slimme balans tussen ambitie en realiteit.

Wat kunt u zelf doen?

• Check uw energieverbruik – energieleveranciers als Eneco en Vandebron bieden handige apps voor inzicht.
• Overweeg te investeren in isolatie en zonnepanelen; veel gemeenten verstrekken subsidies.
• Blijf betrokken bij lokale initiatieven, bijvoorbeeld via Buurkracht of energiecoöperaties – samen werken loont.

Op weg naar 2040 en verder

Het komende jaar zal uitwijzen hoe realistisch de nieuwe klimaatambitie van de EU is. Eén ding is zeker: het klimaatbeleid van straks begint vandaag. Laten we de zwakke plekken benoemen en samen zoeken naar slimme, haalbare oplossingen. Want alleen met eerlijk debat en gezamenlijke actie houden we Nederland en Europa leefbaar – ook na 2040.