De kolencentrale van Počerady, jarenlang een symbool van luchtvervuiling in Tsjechië, moet definitief haar deuren sluiten. Volgens een recente uitspraak van het regionale gerechtshof in Ústí nad Labem mag de centrale niet langer draaien nu haar uitzondering op de strenge kwik-emissienormen is ingetrokken.

Een mijlpaal voor het milieu en de volksgezondheid

Met het besluit van vandaag zet het gerechtshof een duidelijke koers richting schone energie in Centraal-Europa. Activistische organisaties, waaronder Milieudefensie en Greenpeace Tsjechië, voerden jarenlang strijd voor beter toezicht op industriële uitstoot. Hun vasthoudendheid wierp zijn vruchten af, nu het hof heeft geoordeeld dat de oorspronkelijke uitzondering op de kwiknormen onvoldoende onderbouwd was en de wettelijke limieten te ruim werden geïnterpreteerd.

Wat betekent dit voor het Tsjechische energielandschap?

De sluiting van Počerady lag al langer in het verschiet: twee van de vijf blokken zouden normaliter per 1 juli stilgelegd moeten zijn, maar de exploitant hield de centrale ondanks het verlopen van de uitzondering langer in werking. Zonder deze rechterlijke uitspraak zouden de resterende blokken pas uiterlijk medio 2025 volledig worden uitgefaseerd.

• Lokale milieu-activisten reageren opgelucht op de uitspraak.
• Energie-experts benadrukken dat het Tsjechische net voldoende alternatieven heeft om het huidige stroomverbruik op te vangen.
• De overstap op hernieuwbare bronnen – zonneparken in Zuid-Moravië of windenergie uit Noord-Nederland – versterkt de leveringszekerheid op Europees niveau.

Reacties vanuit het maatschappelijk veld

Volgens juriste Eliška Beranová (Frank Bold) was het “overduidelijk dat de opgelegde limieten in de oude uitzondering te hoog waren, door fouten in het feitenonderzoek van de overheid”. Greenpeace-woordvoerder Lukáš Hrábek voegt daaraan toe: “Dit had veel eerder moeten gebeuren. Počerady levert geen stadsverwarming en dankzij de snelle groei van wind- en zonne-energie is er in 2025 gewoon genoeg elektriciteit binnen de EU.”

Zorg voor stabiliteit en schone lucht

Uit recente cijfers van het Tsjechische netbeheer blijkt dat het stilleggen van Počerady – en zelfs de centrale in Chvaletice – geen onaanvaardbare risico’s oplevert voor de energievoorziening. Huidige regelbare centrales in de regio kunnen dit prima opvangen, zonder dat de levering van stroom of warmte voor huishoudens in gevaar komt. Ook Nederlandse voorbeelden, zoals de omschakeling in Limburg na sluiting van de kolencentrale, laten zien dat deze overstap werkbaar is.

Deze uitspraak in Ústí nad Labem is een teken aan de wand: ook marktleiders in de energie-industrie – of ze nu Essent, Uniper of ČEZ heten – staan in 2025 onder scherp toezicht. De wetgeving rondom emissies is niet vrijblijvend en beschermt zowel ons milieu als onze gezondheid. De tijd van uitstel en uitzonderingen lijkt voorgoed voorbij.