Wist u dat één Tsjechische energiecentrale jaarlijks meer CO2 uitstoot dan al het nationale wegtransport met bussen en vrachtwagens? Het lijkt onwaarschijnlijk in 2025, nu duurzaamheid bij steeds meer Nederlanders hoog op de agenda staat. Toch blijft steenkool ook in Midden-Europa de grootste boosdoener als het op broeikasgasemissies aankomt.

Počerady: De CO2-gigant van Tsjechië

De Počerady-energiecentrale – sinds 2021 eigendom van Sev.en Energy, bekend van hun controversiële houding rond kolen – is door de Europese Commissie wederom aangewezen als de grootste uitstoter van koolstofdioxide (CO2) van het land. Het gaat om een kolengestookte krachtpatser die vorig jaar ruim 4,5 miljoen ton CO2 uitblies. Ter vergelijking: álle vrachtwagens en bussen in Tsjechië samen zijn “goed” voor 4,2 miljoen ton per jaar.

Waarom komt er nog steeds zoveel CO2 vrij uit steenkool?

Het korte antwoord: verouderde technologieën en een trage energietransitie. Počerady is helaas geen uitzondering; ook andere Tsjechische centrales kennen een flinke uitstoot. Dit roept bij mij wel de vraag op: wanneer volgt Midden-Europa serieus het Nederlandse voorbeeld richting duurzamere energiebronnen?

Kun je zulke ‘vuile’ centrales zomaar sluiten?

Milieuorganisaties dringen er al jaren op aan: sluit de vervuilendste centrales, zoals Počerady en Chvaletice. Afgelopen jaar bezetten tientallen activisten nog de Vršany-groeve, de belangrijkste kolenleverancier van Počerady, om aandacht te vragen voor het probleem.

“Počerady is jaar na jaar de grootste individuele bron van CO2 in Tsjechië. De centrale verbrandt de meeste kolen – met de laagste efficiëntie. De geproduceerde stroom is grotendeels voor export. Hoe eerder deze centrale dichtgaat, hoe beter,” aldus Jiří Koželouh van de milieuorganisatie Hnutí DUHA.

Toch produceren Počerady en Chvaletice samen nog steeds 6,6 TWh aan elektriciteit per jaar met antieke installaties, ondanks hun slechte reputatie. Critici wijzen erop: zo’n centrale heeft Tsjechië eigenlijk niet nodig. Het land exporteerde vorig jaar alleen al 10,15 TWh stroom naar andere landen. Het sluiten van deze centrales zou dus geen bedreiging vormen voor de Tsjechische energiezekerheid.

Een hardnekkig probleem: uitzonderingen op emissienormen

“De toplijst kent geen verrassingen – de inefficiënte Počerady-centrale staat bovenaan, gevolgd door Chvaletice. Geen van beide is ooit grondig gemoderniseerd en ze leveren ook geen warmte aan omliggende steden. Beide centrales vragen nu om vrijstelling van de wettelijke emissielimieten om langer open te blijven. Vooral nu Tsjechië meer stroom exporteert dan Počerady en Chvaletice samen produceren, is sluiting onvermijdelijk,” zegt Lukáš Hrábek, woordvoerder van Greenpeace Tsjechië.

De grootste CO2-bronnen van Tsjechië op een rij

Wat kunnen we in Nederland leren?

Hoewel Nederland enorme stappen heeft gezet om steenkool uit te faseren (denk aan de sluiting van de Hemwegcentrale in Amsterdam en de transformatie van Rotterdamse industrie), laat het Tsjechische voorbeeld zien hoe hardnekkig het kolenprobleem elders nog is. Dit besef onderstreept het belang van een gezamenlijke Europese aanpak en bewuste keuzes voor duurzame energie – niet alleen in het eigen land, maar ook in onze buurlanden.

Wilt u slimmer energie besparen? Check dan subsidies voor zonnepanelen bij bijvoorbeeld Eneco of Vattenfall, of overweeg collectieve inkoop van groene stroom via Uw Duurzame Installateur. Zo zetten we samen concrete stappen richting een schonere toekomst.