Houtverbranding werd jarenlang als een klimaatvriendelijke manier van verwarmen gezien. Maar recent heeft het Duitse ministerie van Milieu dit standpunt herzien: hout stoken blijkt toch niet zo klimaatneutraal als altijd gedacht. De aankondiging van een CO2-belasting op het gebruik van hout als energiebron in Duitsland betekent mogelijk ook voor huishoudens in Nederland – waar houtkachels heel populair zijn – een flinke verandering.

Hout als klimaatvriendelijke energiebron? Nieuwe inzichten veranderen het beeld

In grote delen van Europa, ook bij ons in Nederland, geldt hout sinds jaar en dag als ‘groene’ energie: hernieuwbaar, want bomen groeien toch gewoon weer aan? Maar volgens het Duitse Umweltbundesamt, dat nauw met het Ministerie van Milieu samenwerkt, is het tijd voor een andere kijk. Nieuwe analyses laten zien dat het verbranden van hout forse impact heeft op het klimaat—en dat het tijd is voor strengere regelgeving en financiële prikkels.

Waarom is hout stoken toch niet zo duurzaam?

• CO₂-uitstoot: Hoewel bomen tijdens hun leven inderdaad CO₂ uit de lucht halen, komt al die opgeslagen koolstof na het kappen en verbranden razendsnel weer vrij.
• Bosherstel gaat niet altijd gelijk op: Veel bossen worden sneller gekapt dan aangeplant, waardoor de balans tussen uitstoot en opname van CO₂ uit het lood raakt.
• Onvolledige verbranding en fijnstof: Vooral als het hout niet goed droog is, komen er extra schadelijke stoffen vrij. Dat heeft directe impact op de luchtkwaliteit in onze buurten en steden.

De nieuwste plannen vanuit Duitsland

Volgens een reportage in de Welt am Sonntag wil de Duitse regering uiterlijk in 2025 een heldere strategie presenteren: hout officieel als bron met klimaateffect classificeren én het belasten. De kans bestaat dat deze lijn ook de Europese Unie en uiteindelijk Nederland bereikt, gezien ons gedeelde klimaatbeleid.

Wat betekent dit voor huishoudens in Nederland?

Amsterdam, Utrecht en heel wat Brabantse dorpen kennen nog steeds duizenden huishoudens die met houtkachels hun huis verwarmen. Zeker sinds de energiecrisis van 2022-2023 is het aantal houtkachels in Nederland weer toegenomen. Maar met de nieuwe wetenschap én kans op CO₂-belasting kan hout stoken binnen enkele jaren ook hier flink duurder worden.

Nog een belangrijk punt: stoken op hout is volgens cijfers van het RIVM één van de grootste bronnen van fijnstof in Nederland, vooral in de winter. Wie vaak in buurten met veel houtkachels komt, herkent ongetwijfeld de kenmerkende geur en soms benauwde lucht.

Dubbele impact: op klimaat én gezondheid

• Klimaat: Snel vrijkomende CO₂ en een mogelijk structureel tekort aan jonge, snel groeiende bossen zorgen voor een blijvende uitstoot.
• Gezondheid: Stookrook bevat veel fijnstof (o.a. PM2.5), met risico’s op hart- en vaatziekten en longaandoeningen. Vooral kinderen, ouderen en mensen met astma ondervinden hiervan hinder.

Wat kunt u zelf doen?

1. Zorg er altijd voor dat hout voldoende droog is als u toch wilt stoken—vochtig hout veroorzaakt veel meer rook en fijnstof.
2. Overweeg alternatieve, duurzamere vormen van verwarming: bijvoorbeeld een warmtepomp of aansluiting op een warmtenet (zoals het Groene Net in Limburg).
3. Let op gemeentelijke regels: steeds meer gemeenten verbieden het stoken van (open) houtkachels bij matige of slechte luchtkwaliteit.

De toekomst: nieuwe regelgeving op komst

Het lijkt onvermijdelijk dat ook Nederland binnen een paar jaar strengere eisen aan houtstook zal stellen, zowel voor milieu als volksgezondheid. Nadenken over een overstap naar duurzamere verwarming is daarom een slimme zet. Zeker wie zijn huis de komende tien jaar nog fijn, gezond en duurzaam wil verwarmen.

Wist u dit al?

Uit actueel onderzoek van Universiteit Utrecht (2024) blijkt dat in woonwijken met veel houtkachels de pieken in fijnstof soms even hoog kunnen zijn als langs drukke verkeerswegen in Rotterdam. Niet iedereen merkt het direct op, maar de langetermijneffecten op gezondheid zijn fors.

Laat u dus goed informeren als u overweegt (te blijven) stoken op hout. De komende jaren staan in het teken van verandering, met zowel nieuwe belastingen als innovatieve alternatieven voor warm wonen.