Volgens nieuw onderzoek lijken de kenmerken meer op die van een reliëfbeeld dan op een echt menselijk lichaam.

Weinig objecten in de katholieke traditie zijn zo beladen met mysterie als de Lijkwade van Turijn. Het doek, ruim 4,4 meter lang en 1,13 meter breed, toont het voor- en achteraanzicht van een man met wonden die overeenkomen met een kruisiging. Eeuwenlang zagen velen hierin een tastbaar bewijs van het lijden van Jezus. Maar anno 2025 blijft de vraag: wat is het échte verhaal achter deze intrigerende doek?

De herkomst en het maakproces van de lijkwade worden al decennia fel bediscussieerd door wetenschappers, historici en kerkelijke autoriteiten. Grofweg zijn er twee grote hypotheses: ofwel is de lijkwade een middeleeuws kunstwerk, ofwel is het werkelijk het linnen dat rond het lichaam van Jezus werd gewikkeld na zijn dood, ruim 2000 jaar geleden.

De beroemde koolstofdatering uit 1989 wees op een ontstaan in de periode tussen 1260 en 1390. Daarmee lijkt het doek inderdaad middeleeuws. Toch kwam in 2005 onderzoeker Raymond Rogers met een andere visie: volgens hem was er getest aan een recentelijk gerepareerd stukje van het linnen, wat de datering vertekende.

De puzzel werd nog complexer na een analyse in 2022, waarbij één enkel draadje via Wide-Angle X-ray Scattering (WAXS) werd behandeld. Dit leidde tot de opvallende conclusie dat het linnen mogelijk uit de eerste eeuw na Christus stamt – dichter bij de tijd van Jezus zelf dus. Wel blijft deze methode controversieel onder deskundigen, dus het debat is nog zeker niet beslecht.

Intussen legde een experiment uit 2018 zich toe op de bloedpatronen op het doek. De conclusie was even opmerkelijk: de vlekken komen niet overeen met wat verwacht wordt bij een liggend menselijk lichaam. De onderzoekers noemden de bloedpatronen zelfs “compleet onrealistisch”. Het idee ontstond dat het bloed dus mogelijk op artistieke wijze is toegevoegd.

Recent is het debat weer opgelaaid dankzij vernieuwend 3D-onderzoek. Een team vergeleek digitale afdrukken, gemaakt van een driedimensionaal menselijk model én van een menselijke afbeelding in reliëf op een vlakke plaat. Het uitgangspunt: als een 3D-object wordt afgedekt met een 2D-doek, ontstaat meestal een verwrongen, breed uitgevallen afdruk. Maar… de afdruk op de lijkwade laat exact het tegenovergestelde zien.

Uit hun experiment bleek dat de 2D-afdruk, als die van een recht menselijk lichaam, juist breed en vervormd werd weergegeven – niet zoals bij de Lijkwade van Turijn. Daarentegen leverde het reliëfmodel een resultaat op dat héél dicht in de buurt kwam van het “echte” doek.

“Het contactpatroon met het reliëfmodel komt opvallend goed overeen met de afbeelding op de Lijkwade: anatomische vormen zijn minder vervormd, de verhoudingen meer natuurgetrouw, terwijl het 3D-lichaam juist een duidelijk verwrongen plaatje geeft”, vertelt onderzoeker Cicero Moraes.

Over één ding zijn de wetenschappers duidelijk: het onderzoek geeft geen nieuwe uitsluitsel over de ouderdom van het doek. Maar het lijkt wel aannemelijk dat het hier om een artistieke weergave gaat, mogelijk gemaakt via technieken die populair waren in de middeleeuwen. Destijds waren reliëfen en beeldtrompe-l’oeil bijzonder in trek – zelfs in Nederlandse kerkinterieurs zijn daar nog voorbeelden van te vinden.

Onderzoeker Moraes nodigt nieuwsgierigen uit om de – gratis beschikbare – software waarmee hij werkte zelf te testen en op die manier oude mysteries of nieuwe vragen te onderzoeken.

“Ons werk biedt niet alleen een nieuw perspectief op het ontstaan van de Lijkwade van Turijn,” aldus Moraes, “maar benadrukt ook de kracht van digitale technologie om historische raadsels te ontrafelen. Wetenschap, kunst en techniek komen samen in de gezamenlijke zoektocht naar antwoorden.”