In Slovakije zetten natuurbeschermers zich in voor een bijzonder experiment: kunstmatige overstromingen in de linkerarm van de Donau. Met dit initiatief hopen ze waardevolle planten- en diersoorten te ondersteunen en lokale biotopen te herstellen. Bovendien dienen de verhoogde waterstanden als test voor de veiligheid van de Gabčíkovo-waterwerken.

Foto: Myriams-Fotos / Pixabay

Op verzoek van de Slowaakse Staatsnatuurbescherming voert het nationale waterbedrijf Vodohospodárska výstavba deze lente een gesimuleerde overstroming uit. Het stroomgebied rondom de Donau krijgt zo een waardevolle impuls: niet alleen wordt hiermee het ecosysteem geholpen, ook de technische staat van waterkrachtcentrale Gabčíkovo wordt op de proef gesteld.

Overstromingen als sleutel tot biodiversiteit

Dit jaar gebeurt er iets nieuws: de natuurbeschermers plannen voor het eerst gesimuleerde overstromingen in twee fasen — een voorjaarsronde gestart op 8 april, gevolgd door een zomerfase. Tijdens de eerste etappe, die 34 dagen duurt, wordt het debiet via het innamepunt van de kleine waterkrachtcentrale Dobrohošť verhoogd tot maximaal 90 m³/s.

“Hogere debieten zijn enorm waardevol voor het unieke Donaugebied. Het is een Europees sleutelgebied met vloedbossen, moerassen, bijzondere vogelsoorten, vissen, weekdieren en amfibieën. Zelfs de zeearend—de koning van het rivierbos—broedt hier,” aldus Milieuminister Ján Budaj.

Ook Katarína Holubová, directeur van het Waterstaatkundig Onderzoeksinstituut, onderschrijft de impact: “Deze aanpak is het begin van een structurele terugkeer naar periodieke overstromingen. Dat geeft het gebied precies de impuls die het nodig heeft voor het herstel van elzen- en wilgenbossen en de unieke flora en fauna die hier thuishoort.”

Langs de linkerarm van de Donau vind je vandaag de dag nog fraaie wilgen-populierenbossen, eiken-iep-esdoornbossen en natuurlijke plassen met drijvende én ondergedoken waterplanten. In de omgeving zijn volop vissoorten, salamanders, woelmuizen en de otter te vinden. De zeearend is hier een zeldzame, iconische soort.

Veiligheid van waterwerken onder unieke omstandigheden

Op 21 mei start de zomerfase, met verhoogde aanvoer vanaf 4 juni. Het debiet uit de Gabčíkovo-waterwerken kan dan oplopen tot 120 m³/s. Naast ecologisch herstel zetten technici de maximale waterstroom ook in om trillingsmetingen uit te voeren op de constructie bij Dobrohošť.

De bedoeling: onderzoeken of zelfs hogere debieten veilig afgevoerd kunnen worden, zonder risico voor het bouwwerk. Belangrijk, want mochten zich in de toekomst echte overstromingen voordoen, dan weet de beheerder wat het systeem aankan — cruciaal voor zowel mens als natuur.

Waarom dit experiment telt — ook voor Nederland

Ook in Nederland worstelen we met balans tussen dijken, rivieren en natuur. Het Slowaakse voorbeeld laat zien hoe gecontroleerde overstromingen ecosystemen herstellen én technische infrastructuur versterken. Een aanpak waar we in de Lage Landen absoluut inspiratie uit kunnen halen!

Wat kunnen we zelf doen?

• Blijf betrokken bij initiatieven voor riviernatuur, zoals langs de Waal of de IJssel.
• Laat je informeren door lokale natuurbeschermingsorganisaties, zoals Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer.
• Ondersteun projecten die natuurlijke waterdynamiek terugbrengen in het landschap.

De toekomst van onze delta’s vraagt om innovatieve én natuurlijke oplossingen. Met lessen uit Slovakije — en een flinke portie Nederlandse nuchterheid — maken we samen werk van een veerkrachtige natuur.